By Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği Genel Lideri Mehmet Ali Ünal, son günlerde tesirini hissettiren zirai don olaylarıyla ilgili çarpıcı açıklamalarda bulundu. İklim değişikliğinin tarım üzerindeki tesirlerine dikkat çeken Ünal, mevsimsel sıcaklık dalgalanmalarının ziraî üretim için önemli tehdit oluşturduğunu vurguladı.
Ünal, bilhassa son yıllarda kış aylarının mevsim normallerinin üzerinde sıcak geçmesi nedeniyle meyve ağaçlarının erken uyanmaya başladığını belirterek, “Eskiden daha az karşılaştığımız ilkbahar erken donları artık meyvecilikte en büyük risklerden biri hâline geldi. Ceviz, kayısı ve kiraz üzere erken uyanan çeşitler bu riskten en çok etkilenen eserler ortasında yer alıyor” dedi.
Bazı vilayetlerde don nedeniyle önemli ziyanlar meydana geldiğini belirten Ünal, “Pek çok bölgede sürgünler yandı, hatta kimi ağaçlar geri dönülemez biçimde ziyan gördü. Bu saatten sonra yapılabilecek en mantıklı adım, hasar tespitlerini süratle tamamlayıp gelecek dönem için hazırlıklara başlamaktır” tabirlerini kullandı.
SERA TARIMI: DONLA UĞRAŞTA UMUT IŞIĞI MI
Don olaylarına karşı seracılığın kıymetine de değinen Ünal, Türkiye’nin bilhassa zerzevat üretiminde sera tarımında güçlü bir altyapıya sahip olduğunu belirtti. Seraların, iklimsel dalgalanmaları baskılamada değerli bir rol oynadığını aktaran Ünal, “Seralar ve alçak tünel sistemleri, olumsuz hava şartlarının tesirini azaltma potansiyeline sahip. Lakin her eseri serada yetiştirmek mümkün değil. Örneğin 100 dekar alanda kirazı serada üretmek neredeyse imkânsız. Seracılık bilhassa tek yıllık, yüksek randıman alınan bitkilerde tesirli bir müdafaa sistemi sunuyor” dedi.
KİMYASAL KORUMA
Son yıllarda don riskine karşı geliştirilen kimyasal preparatların da gündemde olduğunu belirten Ünal, hem özel dal hem de kamu kurumlarının bu bahiste AR-GE çalışmalarına sürat verdiğini söyledi. Sprey biçiminde uygulanan birtakım unsurların belli sıcaklık aralıklarında don hasarını azalttığını tabir eden Ünal, “Ancak bu tıp tahliller şimdi kesin sonuç vermiyor. Tesirlerinin uzun vadede kıymetlendirilmesi ve bitki sıhhati üzerindeki tesirlerinin ayrıntılı formda araştırılması gerekiyor” diye konuştu.
ÇİFTÇİYE İHTAR: TAKİP, AHENK VE GÜBRELEME HAYATİ ÖNEMDE
Zirai donla gayrette sadece dışsal tedbirlerin değil, üreticinin bilgi ve uygulama seviyesinin de belirleyici olduğunu söyleyen Ünal, çiftçilere şu ikazlarda bulundu:
Meteorolojik ihtarların yakından takibi kaide. Kimi üreticiler klasik usullerle – lastik yakarak ya da duman vererek – don ziyanını azaltmaya çalışıyor. Çağdaş bahçelerde ise antifriz tesirli kimyasallarla sisleme ve yıkama prosedürleri denenebilir. Lakin işin temelinde iki kritik mevzu var: doğru tohum/fidan seçimi ve faal bitki besleme. Bilhassa iklim şartlarına uygun çeşitlerle üretim yapmak gerekiyor.
Gübreleme konusunun da ihmal edilmemesi gerektiğine değinen Ünal, sonbaharda yapılan yanlışsız azot ve fosfor dayanağının, don ziyanı riskini bilimsel datalara nazaran %30’a kadar azaltabildiğini belirtti. Ünal, “Henüz yapraklanmamış, sürgünleri yeni başlayan ağaçlarda gerçek gübreleme, hem ağacın hem de o yılki meyvenin kurtarılmasını sağlayabilir” dedi.
TARIM SİGORTASI: ARTIK LÜKS DEĞİL, ZORUNLULUK
Son olarak, tarım sigortasının artık tercih değil, mecburî bir teminat sistemi olduğuna dikkat çeken Ünal, üreticilere şu çağrıyı yaptı:
“Her geçen yıl daha da öngörülemez hâle gelen iklim şartları karşısında, tarım sigortası çiftçilerimizin vazgeçilmez desteği olmalıdır.”
