By İtalya’nın başşehri Roma’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İtalya Başbakanı Giorgia Meloni eş başkanlığında düzenlenen Türkiye-İtalya 4. Hükümetlerarası Doruğu sonrasında ortak bildiri yayınlandı.
Bildiride şunlar söz edildi:
NATO müttefikleri ve G20 ortakları olarak Türkiye ve İtalya, bölgesel ve milletlerarası bahislerde yakın işbirliği ve eş güdümlerini sürdürmeye devam edecektir. Türkiye ve İtalya, Avrupa ve ötesinde milletlerarası barış ve istikrara kıymetli katkılarda bulunmaktadır. Her seviyede nizamlı istişareler yoluyla işbirliklerini geliştirmeyi hedeflemektedirler. Tepe, Ukrayna-Rusya Savaşı, Avrupa güvenlik mimarisi ve memleketler arası ticarete ait ortaya çıkan tartışmalar, Gazze’deki vahim durum, dengeli mukabele ve tesirli işbirliği gerektiren sistemsiz göç ve iklim değişikliği üzere süregelen sınamalarla bölgesel ve global ölçekte kıymetli gelişmelerin meydana geldiği bir periyotta toplanmıştır. Taraflar, Hükümetlerarası Tepe’nin sistemli olarak tertip edilmesi ve beşinci doruğun Türkiye’de toplanması konusundaki mutabakatlarını yinelemişlerdir. Türkiye’nin tüm Avrupa kıtasının istikrarı ve refahına yaptığı katkıları kabul eden taraflar, Türkiye’nin aday ülke statüsünü de göz önünde bulundurarak, AB ile Türkiye ortasındaki bağların geliştirilmesinin değerini vurgulamışlardır.
Tarafların bu doğrultuda Türkiye-AB Vize Serbestisi Diyaloğu’nun hızlandırılması, göç konusundaki işbirliğinin yenilenmesi ve terörle gayret işbirliğinin güçlendirilmesi üzere kilit alanlarda somut sonuçlar elde edilmesine yönelik gayretlerini koordine etme konusunda mutabık kaldığı belirtildi.
Tarafların ayrıyeten her iki taraf için potansiyel yararlar sağlayacak olan Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin güncellenmesine duyulan acil muhtaçlığı vurguladığı bildirildi.
EKONOMİ, TİCARET VE SANAYİ
Tarafların iktisat ve ticaret konusunda işbirliğini artırma ve bu alanlarda gelişmenin güçlendirilmesini amaçlayan yeni yaklaşımları belirleme ve uygulama konusundaki kararlılıklarının vurgulandığı bildiride, şu değerlendirmelere yer verildi:
Taraflar, 2024 yılında ikili ticaret hacminin, 30 milyar dolar olan ortak amaçlarını aşmış olmasını memnuniyetle karşılamışlardır. Derinleşen ikili ticari ve ekonomik münasebetleri göz önünde bulundurarak, 40 milyar dolar ticaret hacmine ulaşmaya yönelik yeni bir orta vadeli amaç belirlemişlerdir. Taraflar, bu yeni gayeye ulaşmak için birlikte çalışmaya ve bu doğrultuda Üçüncü Ortak İktisat ve Ticaret Komitesi (JETCO) Toplantısı’nı 2025’in dördüncü çeyreğinde Türkiye’de düzenlemeye karar vermişlerdir.
Taraflar ayrıyeten, bugünkü tepe marjında iş forumunun düzenlenmesini memnuniyetle karşılamışlardır. Taraflar, iki ülke ortasındaki direkt yatırımların ekonomik ilgilerin kıymetli bir boyutunu oluşturduğuna inanmaktadır. Bu nedenle, direkt yatırımların düzeyini artırmak maksadıyla, sanayi işbirliği, karşılıklı mutabık kalınan kaidelere dayalı teknoloji transferinin teşvik edilmesi ve kilit teknolojilerin endüstride kullanılmasının desteklenmesi yollarıyla da Türk ve İtalyan yatırımcıları daha fazla teşvik etmeye karar vermişlerdir. Taraflar ayrıyeten, dijital teknolojiler, yapay zeka ve siber güvenlik alanlarında işbirliğini ilerletme isteklerini tabir etmişlerdir.
ULAŞTIRMA
Tarafların ulaştırma koridorlarının hem global tedarik zincirlerinin sürdürülmesinde hem de toplumsal ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlamadaki hayati rolünü kabul ettiği belirtildi.
Türkiye ve İtalya’nın denizcilik alanındaki mevcut ilgilerden duydukları memnuniyeti söz ettikleri vurgulanan bildiride, “Taraflar, son Kara Ulaştırması Karma Komite toplantısının ulaştığı sonuçları tasdik etmişlerdir. Taraflar, iki ülke ortasındaki sivil havacılık ilgilerinin daha da güçlendirilmesi konusunda mutabakata varmışlardır” denildi.
Bildiride şunlar söz edildi:
Son NATO doruklarında alınan kararlar ve stratejik konsept çerçevesinde taraflar, başta terörle çaba olmak üzere özellikle İttifak’ın güney kanadından kaynaklanan tehditler ve çok taraflı sınamalar üzere mevzularda 360 derecelik yaklaşım temelinde işbirliklerini güçlendirmeye yönelik kararlılıklarını vurgulamışlardır. Taraflar, NATO-AB Stratejik Ortaklığı’nı mutabık kalındığı formda geliştirme isteklerini ve AB dışındaki müttefiklerin, bu paydaşlığın geliştirilmesi için AB’nin savunma eforlarına beklenen tam iştirakinin kıymetini tekrar teyit etmiştir.
Türk ve İtalyan savunma endüstrisi şirketlerinin son yıllarda muvaffakiyetle tamamlanan ortak projelerine ve bu işbirliğini ilerletme istikametindeki siyasi iradeye atıfta bulunan tarafların savunma endüstrisinin hem mevcut hem de gelecekteki münasebetler açısından kilit bir rol oynadığını ve bu nedenle bu kesimdeki diyalog ile işbirliğini güçlendirmeye devam edeceklerini kabul ettikleri belirtildi.
Bu anlayış doğrultusunda tarafların 2025 yılında 14. Savunma Sanayii İşbirliği Toplantısı’nı düzenlemeye ve ikili savunma alakalarının düzeyini müttefiklere örnek teşkil edecek biçimde yükseltmek maksadıyla karşılıklı üst seviye ziyaretler ile teknik toplantılar gerçekleştirmeye karar verdikleri bildirildi.
Tarafların ayrıyeten NATO bünyesinde savunma sanayi işbirliğini geliştirme ve daha güçlü bir Avrupa savunma endüstrisine yönelik ortak gayretleri destekleme istikametindeki taahhütlerini yineledikleri aktarıldı.
GÜVENLİK
Sınır aşan örgütlü cürümlerle uğraşta tarafların ikili işbirliğinde kazanılan ivmeyi memnuniyetle karşıladığı ve bilhassa örgütlü hatalar ile terörizmin finansmanı ortasındaki ilişkinin ele alınması bakımından işbirliğini sağlamlaştırma kararlılıklarını yineledikleri belirtildi.
Tarafların ayrıyeten ‘her iki ülkenin güvenliğine yönelik tehditlerin ve ortak zorlukların belirlenmesi ve kıymetlendirilmesi, ortak teşebbüsler ve hareketlerin tanımlanması yoluyla stratejik işbirliğinin güçlendirilmesi, terörizm, hudut aşan organize kabahatler ve siber cürümler dahil olmak üzere en önemli hata çeşitlerinin önlenmesi maksadıyla formüller, âlâ uygulamalar ve uzmanlık değişiminin teşvik edilmesi’ amacıyla diyalog ve işbirliğini güçlendirme kararı aldıkları tabir edildi.
Bildiride, “Taraflar ayrıyeten her iki devletin de taraf olduğu Avrupa Kurulu Mukaveleleri çerçevesinde hatalıların iadesi, karşılıklı isimli yardımlaşma, mahkumların nakli ve çocukların korunmasını ait hususlarda isimli işbirliğinin güçlendirilmesine yönelik gayretlerini koordine etmeyi ve terörizm ve organize hatalarla gayrette karşılıklı isimli yardımlaşmaya öncelik vermeyi kararlaştırmışlardır. Taraflar, NATO müttefikleri olarak, gitgide karmaşıklaşan güvenlik ortamında bölgesel ve milletlerarası istikrarı artırmak gayesiyle terörizmle uğraş konusunda ikili işbirliklerini güçlendirme taahhütlerini vurgulamışlardır. Bu bağlamda taraflar ayrıyeten, ‘Türkiye-İtalya Terörle Çaba İstişareleri’nin tekrar başlatılmasının, bu istişarelerin stratejik ehemmiyete sahip iki bölgesel aktör ortasında güçlü bir iştirak üzerine inşa edilmiş olması nedeniyle ehemmiyet arz ettiğini vurgulamışlardır” denildi.
KÜLTÜR, BİLİM, GENÇLİK VE SPOR
Tarafların 1951 tarihli Kültür Mutabakatı temelinde kültür, bilim, gençlik, sanat, müzik, koreografi eğitimi, inovasyon ve arşivler alanlarında ikili ve çok taraflı seviyelerde mevcut işbirliğini daha da güçlendirme kararlılıklarını teyit ettikleri, stantlar ve ortak projeler yoluyla sanat yapıtlarının karşılıklı sirkülasyonunu, ayrıyeten somut olmayan kültürel miras alanında ortak çalışmaları teşvik etmeyi kararlaştırdıkları bilgisi verildi.
Engelliler de dahil olmak üzere, ferdî gelişim, toplumsal ahenk ve sürdürülebilir büyümenin desteklenmesinde sporun ve sporda dürüstlüğün teşvik edilmesinin kıymetli rolünün kabul edildiği, tarafların turizmin halklar ortasındaki etkileşimi teşvik etmedeki tesirini dikkate alarak tanıtım faaliyetlerini destekleme iradelerini vurguladıkları belirtildi.
ENERJİ VE ÇEVRE
Enerji arz güvenliğinin güçlendirilmesi ve kaynakların çeşitlendirilmesi bağlamında Güney Gaz Koridoru’nun stratejik ehemmiyetinin öne çıkarıldığı, tarafların bu alandaki güçlü işbirliğini memnuniyetle değerlendirdiği aktarıldı.
Tarafların gücün Akdeniz Bölgesi de dahil olmak üzere ortak büyüme, güvenlik ve refah için kapsayıcı bir bedel taşıdığını kabul ederek bu alandaki işbirliğini ilerletme taahhütlerini yineledikleri belirtildi.
Küresel pak güç dönüşümündeki kilit roller göz önünde bulundurularak kritik mineraller ve ender toprak elementleri tedarik zincirlerinin güvenliğinin sağlanması için işbirliğinin güçlendirilmesinin kıymetinin vurgulandığı tabir edildi.
Tarafların pak güç alanındaki işbirliği potansiyelinin yüksek olduğunu göz önünde bulundurarak yenilenebilir güç, güç verimliliği, hidrojen ve doğal gaz altyapısı alanlarında işbirliklerini güçlendirmeyi kararlaştırdıkları bildirildi.
Her iki tarafın kendi ülkelerinde ve üçüncü ülkelerde, petrol ve gaz dalındaki ortak projeler de dahil olmak üzere daha fazla işbirliği yapılabilecek alanları araştırmayı kararlaştırdıkları, ortak projeler yoluyla işbirliğini geliştirme ve yeşil dönüşüm ile sıfır atık üzere alanlarda bilgi alışverişinde bulunma tarafındaki isteklerini söz ettikleri bilgisi verildi.
Tarafların ayrıyeten Paris Muahedesi’nin amaçları doğrultusunda emisyonların azaltılması ve iklim değişikliğinin tesirlerine ahenk sağlanması emeliyle yenilikçi tahliller geliştirme taahhüdünde bulundukları tabir edildi.
ULUSLARARASI FORUMLARDA İŞBİRLİĞİ VE SİSTEMSİZ GÖÇ
Bildiride şunlar kaydedildi:
Taraflar, bölgesel ve milletlerarası barış, güvenlik ve istikrarın yanı sıra merkezinde Birleşmiş Milletler (BM) bulunan çok taraflılığa katkıda bulunmak maksadıyla tertipli stratejik diyalog sürdürme kararlılıklarını teyit etmişlerdir. Bu bağlamda, Uzlaşı için Birleşme kümesi bünyesindeki BM Güvenlik Kurulu ıslahatı da dahil olmak üzere BM bünyesinde devam eden ikili işbirliğinden duydukları memnuniyeti lisana getirmişlerdir. Ayrıyeten BM sisteminin üç temeli olan barış ve güvenlik, kalkınma ve insan haklarını destekleme kelamı vermişlerdir. Taraflar ayrıyeten, devletlerin egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne hürmet temelinde üçüncü ülkelerde ve bölgelerde barış ve istikrarın desteklenmesinde, âlâ komşuluk bağlantılarının geliştirilmesinde ve ekonomik kalkınmanın yanı sıra bölgesel bağlantısallığın artırılmasında işbirliğinin ehemmiyetinin altını çizmişlerdir.
Taraflar, göç rotaları dahil sistemsiz göçle ilgili mevcut eğilimleri, sistemsiz göçle uğraşta işbirliği alanlarını değerlendirmişlerdir. Taraflar, sistemsiz göçle uğraşta milletlerarası işbirliğinin değerini vurgulamışlardır. Taraflar, tertipli göç için kanallar sunar ve çeşitlendirirken, yenilikçi tahlilleri göz önünde bulunduran ve tıpkı vakitte göçün temel nedenlerini ele alan bir yaklaşımın gerekliliği konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar, milletlerarası hukuka ve insan onuruna saygılı bir yaklaşımla göçmen kaçakçılığı ve insan kaçakçılığına karşı aralıksız gayrete devam etme ve bu gayrete katkıda bulunma kararlılıklarını vurgulamışlardır.
DİNİ HOŞGÖRÜSÜZLÜKLE MÜCADELE
Bildiride tarafların din yahut inanca dayalı hoşgörüsüzlük, yabancı düşmanlığı ve ayrımcılığın her türlü form ve tezahürüne karşı aktif uğraş gayesi doğrultusunda işbirliği yapma iradelerini tabir ettikleri belirtildi.
Denize kıyısı olan iki ülke olarak tarafların etraf problemleri, iklim değişikliği, güç, güvenlik ve sistemsiz göç üzere artan riskler karşısında, Akdeniz’de seyrüsefer serbestisini ve kapsayıcı işbirliğini teşvik etme konusunda mutabık kaldıkları tabir edildi.
Tarafların deniz sonu uyuşmazlıklarının hakkaniyet unsuruna dayalı tahlillerle milletlerarası hukuk temelinde ve muahede yoluyla giderilmesinin değerini yineledikleri kaydedildi.
Gerekli şartların sağlanması halinde Doğu Akdeniz Çok Taraflı Konferansı’nın düzenlenmesinin bölgede kapsayıcı bir işbirliği düzeneği kurulması için fırsat teşkil edeceği istikametindeki görüş birliğinin taraflarca vurgulandığı aktarıldı.
UKRAYNA
Tarafların Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, egemenliğine ve bağımsızlığına olan sarsılmaz takviyelerini, Ukrayna’ya mümkün olan en kısa müddette adil ve kalıcı bir barış getirme uğraşlarını sürdürme iradelerini teyit ettiği belirtildi.
Bildiride Roma’da düzenlenecek Ukrayna’nın Yine İnşası Konferansı’na işaret edilerek ikili yatırımları artırmak ve Ukrayna’nın yine inşasında muhtemel karşılıklı yatırım projelerini teşvik etmek için özel kesim temsilcileri ve kamu kurumları ortasındaki işbirliğinin geliştirilmesi konusunda mutabık kalındığı kaydedildi.
LİBYA VE SURİYE
Tarafların Libya’nın güvenlik, istikrar, egemenlik, toprak bütünlüğü ve siyasi birliğinin korunması hedefiyle BM kolaylaştırıcılığında, Libya’nın sahipliğinde ve öncülüğünde yürütülecek bir siyasi süreci destekleme konusundaki kararlılıklarını teyit ettiği belirtildi.
Tarafların Suriye’nin toprak bütünlüğü, birliği ve egemenliği, Suriye topraklarının bölge ve ötesi için bir tehdit oluşturmamasının temin edilmesi konusundaki kararlılıklarının altını çizdiği tabir edildi.
Tarafların Suriye’deki toplumların her bir üyesinin kendini inançta ve emniyette hissedeceği, anayasal vatandaşlığa dayalı haklarından yararlanacağı bir ülkeyle sonuçlanacak kapsayıcı bir siyasi sürecin ehemmiyetine vurgu yaptığı kaydedildi.
Bildiride tarafların yaptırımların mümkün olan en geniş ölçüde hafifletilmesi suretiyle, düzgünleştirilmiş bir iş ve yatırım ortamında Suriye’nin ekonomik toparlanmasını ve yine inşasını destekleme konusundaki kararlılıklarını söz ettikleri belirtildi.
Tarafların ayrıyeten terörizm ve aşırıcılıkla çaba eforları kapsamında Suriye’ye dayanak vermek ve UNHCR ile IOM üzere ilgili BM kuruluşlarıyla işbirliği içinde, Suriyelilerin istekli, inançlı, onurlu ve sürdürülebilir geri dönüşlerini kolaylaştırmak gayesiyle işbirliği yollarını arama konusunda mutabık kaldıkları bildirildi.
Bu bağlamda milletlerarası topluma Suriye ile daha fazla işbirliği yapılması davetinde bulundukları söz edildi.
ORTA DOĞU
Tarafların Orta Doğu’da barış ve istikrar için birlikte çalışmaya devam edeceği belirtildi.
Ayrıca 2735 sayılı BM Güvenlik Kurulu Kararı doğrultusunda Gazze’de acil ve kalıcı bir ateşkesin sağlanması, 19 Ocak’ta yürürlüğe giren ateşkes ile rehine ve tutukluların hür bırakılmasına-takasına ait mutabakatın, kan dökülmesine kalıcı olarak son verilmesi, kesintisiz insani yardım ulaştırılması ve toparlanma ile tekrar yapılanma sürecinin başlatılması emeliyle tam olarak uygulanması davetinde bulundukları bildirildi.
Tarafların ilgili BM Güvenlik Kurulu kararlarına uygun olarak İsrail ile barış ve güvenlik içinde yan yana yaşayan, bağımsız bir Filistin Devleti’ni öngören iki devletli tahlile yönelik takviyelerini teyit ettikleri belirtildi.
