By Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lider Yardımcısı Hatice Karahan, değişen dış ortamın ülkelerin para siyaseti çerçevesi açısından yeni zorluklar doğurduğunu belirterek, bu periyotta sıkı nakdî duruşa odaklanmayı sürdüreceklerini söz etti.
Karahan, Memleketler arası Finans Enstitüsü (IIF) tarafından Washington’da düzenlenen Global Görünüm Forumu’nda “Değişen Global Likidite Şartları Karşısında Merkez Bankacılarının İkilemleri” başlıklı oturumda konuştu.
Türkiye’nin son iki yıldır kıymetli bir dezenflasyon sürecinden geçtiğini belirten Karahan, bu seyahatin hem iç dinamiklerin hem de dalgalı global ortamın eşliğinde şekillendiğini söyledi.
Karahan, “Bu süreçte dezenflasyonun temel bileşenleri; talepteki ölçülü seyir, Türk lirasının gerçek pahalanması ve enflasyon beklentilerindeki düzgünleşme oldu.” dedi.
Programa başladıklarında iç ve dış talep ortasında bilhassa tüketim tarafından kaynaklı besbelli bir dengesizlik olduğuna işaret eden Karahan, para siyasetini kademeli ve besbelli bir biçimde sıkılaştırdıklarını ve atılan kararlı adımlarla kıymetli ilerlemeler sağlandığını aktardı.
Karahan, iç talebin ölçülü hale geldiğini belirterek, cari açığın GSYH’nın yüzde 6’sından yüzde 1’inin altına düştüğünü kaydetti.
Hatice Karahan, “Bu süreçte adımlarımız piyasada itimadı yine tesis etti ve Türk lirası varlıklarına olan ilgiyi artırdı. Bu da Türk lirasının kıymet kazanmasına yol açtı ki bu dezenflasyon süreci için kritik bir gelişmeydi.” diye konuştu.
“Enflasyonun ana eğilim göstergeleri fiyat baskılarında yavaşlamaya işaret ediyor”
Programa olan inanç ve elde edilen sonuçların enflasyon beklentilerinin hem piyasa profesyonelleri hem de hane halkı ve firmalar seviyesinde güzelleşmesini sağladığını aktaran Karahan, enflasyon bilgilerine bakıldığında Mayıs 2024’teki yüzde 75 düzeyinden Mart 2025’te yüzde 38,1’e kadar düştüğünü kaydetti.
Karahan, “Yıllık enflasyon son 10 aydır arka arda düşüyor ve enflasyonun ana göstergeleri de fiyat baskılarında besbelli bir yavaşlamaya işaret ediyor.” dedi.
Bu başarılara karşın hala kimi zorluklar olduğuna da işaret eden Karahan, “Enflasyonu tek haneli düzeylere düşürmek önceliğimiz. Enflasyonun bilhassa hizmet kalemlerinde yapışkan olduğu görülüyor ve bunun nedeni vakte bağlı fiyatlandırma ile geriye dönük endekslemedir. Lakin manşet enflasyon düştükçe bu alanda da daha çok düzgünleşme görmeyi bekliyoruz.” diye konuştu.
Karahan, hane halkı ve firmaların beklentilerinde de bir güzelleşme olsa da hala gayenin üzerinde olduğunu belirterek, bu alanda daha fazla düzelme görülmesi gerektiğini vurguladı.
Sorulan bir soru üzerine, global belirsizliklerin potansiyel tesirlerinin de baskı oluşturduğunu kaydeden Karahan, “Dezenflasyon sürecinde temel güzelleşme alanlarından biri, yerleşik ekonomik aktörlerden gelen inanç artışıyla birlikte Türk lirasının gerçek olarak bedel kazanması oldu. Milletlerarası sermaye akımları da elbette bu sürece katkı sağladı. Elbette global finansal şartlardaki oynaklığı dikkatle ve daima izliyoruz.” dedi.
Karahan, “Parasal duruşumuzdaki sıkılık, global iktisattaki dalgalı vakitlerde da temel risk idaresi aracımız olmayı sürdürecek.” dedi.
“Türkiye, bugün dış şoklara karşı daha düzgün konumlanmış durumda”
Hizmet fiyatlarındaki yapışkanlığın bilhassa kira ve vakte bağlı fiyatlanan başka kalemlerde görüldüğünü belirten Karahan, bu kalemlerde bir ölçü atalet gördüklerini bunun da mali sıkılaşmanın dezenflasyonist tesirini kısmen sınırladığını söz etti.
Karahan, geriye dönük endeksleme probleminde yavaş da olsa güzelleşmenin süreceğini belirterek, amaçlarının üzerinde olan enflasyon beklentilerinin kendileri için büyük kıymet taşıdığını vurguladı.
TCMB olarak attıkları adımlarla ve ileriye dönük yönlendirmelerle hane halkı ve işletmelerin kendi iddialarına yakınsamalarının kıymetli olduğunu aktaran Karahan, bu yüzden güzel bir bağlantı kurmaya ve tesirli adımlar atmaya ehemmiyet verdiklerini kaydetti.
Karahan, maliye siyaseti tarafında da dezenflasyon sürecine daha fazla dayanak görmeyi beklediklerini, orta vadeli programda öngörülen bütçe amaçlarının bu manada olumlu olduğunu tabir etti.
Dış gelişmelerin de tesirine değinen Karahan, “Değişen dış ortam, para siyaseti çerçevesi açısından ülkeler için yeni zorluklar doğuruyor.” dedi.
Karahan, bu durumun yalnızca Türkiye için değil tüm gelişmekte olan ekonomiler için geçerli olduğunu belirterek, öte yandan gelişmekte olan iktisatların bugün geçmişe nazaran dalgalanmalara karşı daha donanımlı olduğunu söz etti.
Hatice Karahan, “Özellikle Türkiye, bugün dış şoklara karşı daha düzgün konumlanmış durumda. Cari açık hayli düşük ve dış borç çevirme oranı bariz formda düzgünleşti.” dedi.
Sermaye akımlarındaki değişimlerin gelişmekte olan ekonomiler için kıymetli olduğunu vurgulayan Karahan, dezenflasyon sürecinde kendileri için döviz kuru kanalının değerini sürdürdüğünü kaydetti.
Karahan, “Bu bağlamda bu periyotta sıkı mali duruşa odaklanacağız” dedi.
“Son periyotta gündeme gelen global siyasetlerin, Türkiye için nispeten sonlu tesirleri olacaktır”
Tarifelere ait bir soruyu da yanıtlayan Karahan, ABD’nin Türkiye’ye yönelik açıkladığı tarifelerin öbür ülkelere nazaran en düşük düzeyde olduğunu belirterek, yaptıkları tahlillerin ABD pazarında Türkiye’nin hissesini artırma potansiyeli olduğunu gösterdiğini söz etti.
Karahan, tarifeler nedeniyle global talep ve ticarette, bilhassa de Avrupa’da bir zayıflama görülmesi halinde ise bunun Türkiye’nin ABD pazarında elde edebileceği potansiyel karları dengeleyeceğini aktardı.
İthalat tarafında ise emtia fiyatlarında bilhassa petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün Türkiye için olumlu olduğunu belirten Karahan, bu tıp gelişmelerin Türkiye’nin ithalat faturasını azaltabileceğini kaydetti.
Karahan, “Belirsizliğin böylesi yüksek olduğu bir ortamda potansiyel tesirleri tam olarak varsayım etmek güç. Bununla birlikte, son periyotta uygulanan global ticaret siyasetlerinin tesirleri, Türkiye’nin cari istikrarı açısından nispeten sonlu olacaktır. Fakat sermaye akımları değerli bir husus; bu, tüm gelişmekte olan ekonomiler için risk oluşturuyor. Bu nedenle dikkatle izliyoruz.” dedi.
