By 12-18 Mayıs tarihleri ortasında kutlanan Toplumsal Güvenlik Haftası kapsamında, toplumda toplumsal güvenlik şuurunun geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amaçlanıyor.
Hafta kapsamında İstanbul Toplumsal Güvenlik Vilayet Müdürü Harun Sertbaş, sosyal güvenliğin kıymetine ait şu açıklamalarda bulundu:
“Çalışma hayatı, birbirini tamamlayan ögeler üzerine inşa edilmiş bir yapıdır. Bu ögelerden birinin eksikliği, sistemin bütününü olumsuz etkileyebilir. Bireyler çoklukla eğitimlerini tamamladıktan sonra iş hayatına atılırlar ve bu süreci sürdürülebilir kılmak için uğraş gösterirler. Çalışmak sadece geçim kaynağı sağlamak için değil; insan olmanın, üretmenin ve topluma yararlı olmanın bir gereğidir. Tıpkı vakitte çalışmak, geleceği inşa etmektir. Sağlıklı ve gücü yerindeyken çalışan bireyler, mümkün aksiliklerle daha kolay başa çıkabilirler.
Çalışma hayatında bireyin çalışamamasına neden olabilecek birçok risk bulunmaktadır. Bu risklerin gerçekleşmesi durumunda gelir kaybını önlemek ismine toplumsal güvenlik sistemi devreye girer. Toplumsal güvenlik; bireyleri ömürleri boyunca karşılaşabilecekleri mesleksel, fizyolojik ve sosyoekonomik risklere karşı müdafaayı amaçlayan siyaset ve sistemler bütünüdür. Devlet tarafından yönetilen bu sistem; vatandaşlara sıhhat hizmeti sunmak, minimum gelir seviyesini sağlamak ve yaşlılık, hastalık, malullük, işsizlik, iş kazası üzere nedenlerle çalışamadıkları devirlerde onları koruyarak bu risklerin doğurduğu ziyanları telafi etmeyi gayeler.
“Ülkemizde hayli gelişmiş bir toplumsal güvenlik sistemi bulunmaktadır”
Ülkemizde epeyce gelişmiş bir toplumsal güvenlik sistemi bulunmaktadır. Fakat bu sistemden faydalanmanın temel kaidesi, kayıtlı çalışmaktır. Toplumsal güvenliğin bu derece değerli olmasına karşın, birtakım vatandaşlarımızın hala toplumsal garantisi bulunmamaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden biri de kayıt dışı istihdamdır.
Kayıt dışı istihdam, çalıştığı halde hizmetlerinin yahut prime temel karlarının Toplumsal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi yahut eksik bildirilmesi durumudur. Bu durum hem çalışan hem patron hem de devlet açısından önemli aksiliklere yol açmaktadır. Sigortasız çalışan bireyler; iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık üzere sigorta kapsamındaki yardımlardan yararlanamaz; yaşlılık, malullük aylığı, iş göremezlik ödeneği, işsizlik maaşı, kıdem ve ihbar tazminatı üzere birçok yasal haktan yoksun kalırlar. Tıpkı vakitte, bu bireylerin aileleri de mevt aylığı yahut iş göremezlik geliri üzere haklardan yararlanamaz ve mağdur olurlar.
İşverenler açısından da kayıt dışı istihdam; haksız rekabete neden olur, ekonomik nizamı bozar ve yapılan kontrollerde kayıt dışı istihdam tespit edilirse, patronlar önemli para cezaları ve başka hukuksal yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Devlet açısından bakıldığında ise değerli ölçüde prim ve vergi kaybı yaşanmakta, çalışan-emekli istikrarı bozulmakta, toplumsal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği tehlikeye girmekte ve gelir dağılımında adaletsizlik meydana gelmektedir.
“Kayıt dışı istihdam, ülkemizde kıymetli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır”
Kayıt dışı istihdam, ülkemizde değerli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bugüne kadar birçok sistemle bu sorunun önüne geçilmeye çalışılmış ve bu gayretler sonucunda kayıt dışı istihdam oranlarında önemli azalmalar sağlanmıştır.
Sosyal Güvenlik Kurumu olarak kayıt dışı istihdamla gayret gayesiyle; hizmet kalitesinin artırılması, kurumlar ortası bilgi paylaşımına dayalı çapraz kontroller, kontrol sisteminin aktifliğinin artırılması, teşvik uygulamalarıyla patron üzerindeki mali yükün azaltılması, bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri üzere birçok strateji geliştirilmektedir.
Bu kapsamda; kurum süreçlerinin birden fazla elektronik ortama aktarılmış, süreç süreçleri kısaltılmış ve kırtasiyecilik azaltılmıştır. Kurumlar ortası data paylaşımı stratejisi ile bankalar ve kamu kurumları vatandaşlara ilişkin mesleksel bilgileri toplayarak periyodik olarak Kurumumuza iletmektedir. Bu bilgiler vilayet müdürlüklerimizde kurulan “Kayıt Dışı İstihdamla Gayret (KADİM) Servisleri” tarafından titizlikle tahlil edilmekte, bu sayede rastgele bir kontrole gerek kalmadan sigortasız çalışanlar çarçabuk tespit edilebilmektedir.
Denetim öncesinde patronlara gönderilen bilgilendirme yazıları ile hak ve yükümlülüklerin hatırlatılması, rehberlik anlayışını güçlendirmiştir. Ayrıyeten öbür kamu kurumlarının kontrol elemanları da kendi kontrolleri sırasında sigortalılık denetimi yapmakta, sigortasız çalışanları Toplumsal Güvenlik Kurumuna bildirme zaruriliği taşımaktadır. Bu uygulama sayesinde kontrol ağı genişletilmiştir.
İşverenlerin primlerin tertipli ödemesini teşvik etmek ve mali yüklerini azaltmak maksadıyla uygulanan teşvik düzenlemeleri, daha fazla kişinin sigortalı çalışmasına katkı sağlamakta ve bilhassa dezavantajlı kesitlere istihdam imkanı sunmaktadır.
“En çok ehemmiyet verilen mevzulardan biri de bilgilendirme ve rehberlik faaliyetleridir”
Kurumumuz tarafından yapılan kontrollerin yanı sıra en çok kıymet verilen mevzulardan biri de bilgilendirme ve rehberlik faaliyetleridir. Bu kapsamda; toplumun tüm bölümlerine yönelik seminerler, afiş ve broşür dağıtımları, reklam sinemaları üzere etkinlikler tertipli olarak gerçekleştirilmektedir. Ayrıyeten, ulusal ve milletlerarası kaynaklarla finanse edilen projelerle kayıtlı çalışmanın özendirilmesi hedeflenmektedir.
Kayıt dışı istihdam, ülke olarak hepimizin meselesidir ve toplumsal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini tehlikeye atmakta, gelecek jenerasyonların garantisini riske sokmaktadır. Kayıtlı çalışan sayısının artması; toplumsal güvenliğin güçlenmesini, bireylerin geleceğe inançla bakabilmesini sağlayacaktır.” – İSTANBUL
