By Rusya ile Ukrayna ortasındaki jeopolitik tansiyon, kökenleri 2014’e dayanan ve 24 Şubat 2022’de Rusya’nın tam ölçekli bir işgaliyle yeni bir boyuta ulaşan uzun soluklu bir savaşa dönüştü. Milyonlarca insanı yerinden eden, on binlerce can alan ve global istikrarları derinden etkileyen bu çatışma, Mayıs 2025 prestijiyle dördüncü yılını tamamlarken tüm şiddetiyle devam ediyor.
Çatışmanın Başlangıcı ve Donmuş Yıllar
Savaşın başlangıç noktası, 2014 yılında Ukrayna’da yaşanan Maydan İhtilali’nin akabinde Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi ve Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde (Donetsk ve Luhansk) Rusya takviyeli ayrılıkçılar ile Ukrayna güçleri ortasında çatışmaların başlamasıdır. 2015’teki Minsk Mutabakatları, çatışmayı durdurmayı ve siyasi tahlil getirmeyi amaçlasa da, ateşkes ihlalleri nedeniyle bölge “donmuş bir çatışma” alanına dönüştü ve yedi yıl boyunca düşük yoğunluklu çatışmalar sürdü.
2022: Tam Ölçekli İşgal ve Direniş
2021’in sonlarında Rusya’nın Ukrayna hudutları boyunca artan askeri yığınağı, işgal sinyali olarak yorumlansa da, 24 Şubat 2022 sabahı başlayan çok cepheli taarruz dünya için bir şok oldu. Rus güçleri, başşehir Kiev dahil olmak üzere ülkenin birçok noktasından ilerlemeye çalıştı. Fakat Ukrayna ordusu ve halkının şiddetli direnişi karşısında Rusya, Kiev’i ele geçirme amacına ulaşamadı ve Nisan 2022’ye kadar başşehir etrafından çekilmek zorunda kaldı. Savaşın ana odağı Ukrayna’nın doğusu ve güneyine kayarken, Batılı ülkeler Ukrayna’ya eşi gibisi görülmemiş askeri ve mali takviye sağlamaya başladı.
Karşı Taarruzlar ve Yıpratma Savaşına Geçiş
2022 sonbaharında Ukrayna ordusu, Harkiv ve Herson üzere stratejik bölgelerde başarılı karşı taarruzlar düzenleyerek değerli toprakları Rus işgalinden kurtardı. Bu devirde Rusya, işgal ettiği dört bölgeyi (Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya) ilhak ettiğini duyurdu; lakin bu adım milletlerarası alanda tanınmadı. 2023 yılına gelindiğinde, bilhassa Bahmut üzere kentlerde aylar süren kanlı çatışmalarla savaş, siper ve yıpratma savaşı karakteri kazandı. Ukrayna’nın yaz aylarında başlattığı büyük karşı taarruz, ağır Rus savunma sınırları ve mayın tarlaları nedeniyle beklenen süratli toprak kazanımlarını sağlayamadı.
2023 Sonu – Mayıs 2025: Sabit Sınırlar ve Lokal Çatışmalar
2023’ün sonlarından itibaren savaşın seyri büyük ölçüde sabitlendi. Ön çizgiler boyunca ağır topçu atışları ve dron savaşları ana taktikler haline geldi. Rusya, Avdiyivka üzere birtakım kilit noktaları ele geçirme (Şubat 2024) ve 2025 Baharı prestijiyle Harkiv etrafında yeni bir cephe açarak Ukrayna güçleri üzerinde baskı kurma üzere lokalize taarruzlarla ilerlemeye çalıştı. Milletlerarası askeri ve mali yardım Ukrayna için hayati ehemmiyet taşımaya devam ediyor, lakin bu yardımların zamanlaması ve ölçüsü konusunda çeşitli zorluklar yaşanabiliyor. Tarafların durumlarında ısrarı nedeniyle barış müzakerelerinde somut bir ilerleme kaydedilemedi.
Savaşın Ağır Bedeli ve Global Etkileri
Savaşın insani maliyeti yıkıcı boyutlara ulaştı; milyonlarca insan konutundan oldu, kentler ve altyapı ağır hasar gördü. On binlerce askeri ve sivilin hayatını kaybettiği kestirim ediliyor. Savaş, global güç ve besin fiyatları üzerinde önemli tesirler yaratırken, tedarik zincirlerini bozdu ve memleketler arası münasebetlerde esaslı değişikliklere yol açtı. NATO’nun rolü tekrar kıymet kazanırken, birçok ülke savunma harcamalarını artırdı.
Mayıs 2025 prestijiyle Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaş tüm karmaşıklığıyla devam ediyor. Sahanın geleceği, memleketler arası takviyenin seyri, her iki ülkenin iç dinamikleri ve diplomasinin potansiyel rolü, çatışmanın sonuncu sonucunu belirleyecek temel faktörler olarak öne çıkıyor.
