By ABD Başkanı Donald Trump’ın açıkladığı yeni gümrük tarifelerinin global petrol talebine ait tasaları artırmasıyla sert düşüş yaşayan petrol fiyatlarının, Türkiye üzere güç ithalatçısı ekonomiler için avantaj yaratması bekleniyor.
Washington’un 2 Nisan’da birçok ticaret ortağından ithal edilen eserlere en az yüzde 10 ek vergi uygulayacağını açıklaması, global ticaret savaşlarının derinleşeceği tasalarını beraberinde getirdi.
BRENT PETROL 62 DOLARA KADAR GERİLEDİ
Söz konusu açıklama, petrol piyasalarında aşağı taraflı baskı oluştururken, Brent petrolün varil fiyatı birebir hafta içerisinde yüzde 9,1 bedel kaybederek 65,74 dolara geriledi ve Ağustos 2021’den bu yana kaydedilen en düşük haftalık kapanışı kaydetti. Birebir periyotta Batı Teksas çeşidi (WTI) ham petrolün varil fiyatı da yüzde 9,8 düşüşle 62,10 dolara geriledi. Trump’ın tarifelerine karşılık Çin’den gelen misilleme adımlarının akabinde 9 Nisan’da Brent petrol 58,22 dolara kadar gerileyerek Şubat 2021’den bu yana en düşük seviyeyi test etti. Tıpkı gün, ABD idaresinin kimi ülkeler için ek vergileri 90 gün müddetle askıya alacağını duyurmasıyla Brent petrolün varil fiyatı yüzde 6,7 artışla 65,47 dolara yükselse de haftayı yüzde 2,2 kayıpla 64,26 dolardan tamamladı. Böylelikle Brent petrol, yaklaşık 4 yılın akabinde birinci sefer haftayı 65 doların altında kapatmış oldu. WTI ham petrolün varil fiyatı da haftayı yüzde 1,8 düşüşle 60,97 dolardan kapattı.
İRAN İLE MÜZAKERE FİYATLARI GERİLETTİ
Trump’ın İran’a yönelik yaptırımların eksiksiz uygulanacağına ait açıklamalarının akabinde artan arz kaygılarıyla bir sonraki haftayı yüzde 4,2 artışla 66,96 dolardan tamamlayan Brent petrol, İran ile müzakerelerin olumlu seyrettiğine ait haber akışı ve ABD-Çin ticaret uyuşmazlığının devam etmesinin global talebi zayıflayacağı kaygılarıyla, 21 Nisan ile başlayan hafta yüzde 1,6 düşerek 65,87 dolara geriledi. WTI ham petrol tıpkı devirde yüzde 1,2 azalarak 62,93 dolara indi. Böylelikle Donald Trump’ın “kurtuluş günü” olarak nitelendirdiği 2 Nisan’dan bu yana Brent petrol yüzde 10,5 düşerek yaklaşık 7,8 dolar, WTI ham petrol ise yüzde 10,7 azalarak yaklaşık 7,6 dolar paha kaybetti.
“FİYATLARDAKİ GERİLEME TÜRKİYE İÇİN BİR FIRSAT”
Viyana Enerji Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Fereydoun Barkeshli, söz konusu fiyat düşüşlerinin Türkiye üzere net güç ithalatçısı ülkeler açısından kıymetli fırsatlar sunduğunu belirtti. Barkeshli, “Petrol fiyatlarındaki gerileme Türkiye’nin güç faturasını hafifletebilir. Lakin Trump’ın getirdiği tarifeler sebebiyle yaşanabilecek global ekonomik yavaşlama ülkenin büyüme beklentilerini olumsuz etkileyebilir.” dedi. Trump’ın Çin ile başlattığı ticaret savaşının global düzlemde yeni bir ekonomik nizamın habercisi olduğunu söyleyen Barkeshli, Türkiye’nin mevcut durumda “görece güvende” olduğunu tabir ederek, “Uzun vadede bölgesel ekonomik iş birliklerini değer kazanacağını düşünüyorum. Bu süreçte Avrasya’da yeni hür ticaret bölgelerinin kurulması, dolardan uzaklaşma eğilimleri ve bölgesel para sistemlerinin gelişimi üzere bahisler gündeme gelebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
“DOLARIN GLOBAL ÖLÇEKTE ZAYIFLAMASI DA MALİYETLERİ DÜŞÜREN BİR UNSUR”
Uluslararası data analitik şirketi Kpler’in Kıdemli Petrol Uzmanı Homayoun Falakshahi de fiyatlardaki düşüşün gerisinde yavaşlayan global büyüme beklentilerinin yattığını anlatarak, “ABD için büyüme varsayımımızı yüzde 2’den yüzde 0,8’e düşürdük. Bu nedenle Brent petrol için 12 aylık ortalama fiyat varsayımımızı varil başına 71 dolardan 66 dolara revize ettik.” bilgisini paylaştı. Falakshahi, Türkiye’nin yılbaşından bu yana günlük ortalama 58 bin varil ham petrol ithal ettiğini belirterek, “Petrol fiyatlarındaki bu düşüş, Türkiye üzere ülkelerin toplam güç maliyetlerini azaltıyor. Bunun yanı sıra doların global ölçekte zayıflaması da maliyetleri düşüren bir başka öge olarak karşımıza çıkıyor. Fakat Türk lirasının dolar karşısında paha kaybetmesi, kur avantajını büyük ölçüde ortadan kaldırıyor.” diye konuştu. ABD ve Türkiye ortasındaki ticaret açığının 2024’te bir evvelki yıla nazaran yüzde 62,7 artarak yaklaşık 1,5 milyar dolara ulaştığını dikkati çeken Falakshahi, Trump’ın tarifelere ait 90 günlük erteleme kararının, iki ülke ortasında yeni ticaret şartlarının müzakere edilmesine fırsat sağlayabileceğini belirtti.
KAYA PETROLÜ ÜZERİNDEKİ BASKI ARTIYOR
Falakshahi, Trump’ın gümrük tarifeleri nedeniyle global ekonomik büyüme sürat kaybederken, petrol eserlerine olan talebin de zayıflamaya devam ettiğine işaret ederek, “Petrol eserlerine yönelik talep artışı iddiamızı günlük 750 bin varilden 500 bin varile çektik. Bu revizyon bilhassa ABD ve Çin’de dizel ve nafta kullanımındaki düşüşten kaynaklıyor.” tabirlerini kullandı. Petrol fiyatlarının mevcut düzeylerde kalmasının, ABD’de kaya petrolü üretimini baskılayacağına değinen Falakshahi, “Yeni petrol kuyularının çıkar sağlamaya başlaması için gereken asgarî ham petrol fiyatı WTI bazında yaklaşık 65 dolar. Kısa vadede üretimde bariz bir düşüş beklenmese de, fiyatların 60 dolar civarında kalması halinde üretimde yıl sonuna kadar günlük 300 bin varillik azalma görebiliriz.” dedi. Falakshahi, fiyatların 55 dolara gerilemesi durumunda ise günlük üretim kaybının 600 bin varili bulabileceğini söz ederek, “Kısa vadede sondaj faaliyetlerinin durdurulması daha maliyetli olacağı için mümkün değil. Asıl tesir 2–3 ay sonraki sondaj planlarında hissedilecek ve bu da lakin 5–6 ay sonra üretime yansıyacaktır.” değerlendirmesini yaptı.
