By Hindistan’ın denetimindeki Cammu Keşmir’in Pahalgam bölgesinde düzenlenen terör saldırısı, sadece bölgesel tansiyonu değil, nükleer güç sahibi Hindistan ile Pakistan ortasındaki kırılgan barışı da tehlikeye soktu. Uzmanlar, iki ülke ortasında yaşanacak mümkün bir sıcak çatışmanın, sırf Güney Asya’yı değil, global istikrarları de altüst edebileceği ikazında bulunuyor.
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nden Çin uzmanı Dr. Nurettin Akçay, Durham Üniversitesi’nde Hindistan üzerine çalışmalar yürüten Doç. Dr. Ferhat Çağrı Aras ve tıpkı üniversiteden Güney Asya uzmanı Dr. Omair Anas, artan Hindistan-Pakistan tansiyonunu farklı taraflarıyla kıymetlendirdi.
“GÖZDEN UZAK FAKAT JEOPOLİTİK YÜKÜ BÜYÜK BİR KRİZ”
Dr. Nurettin Akçay, Hindistan-Pakistan tansiyonunun kamuoyunda Ukrayna-Rusya ya da Çin-Tayvan kadar görünür olmadığını lakin jeopolitik açıdan dünyanın en kritik çatışma potansiyellerinden biri olduğunu vurguluyor. Her iki ülkenin nükleer güç sahibi olması nedeniyle topyekûn bir savaştan kaçınma eğilimi ağır bassa da, 1999’daki Kargil Savaşı’na benzeri düşük yoğunluklu bir çatışma mümkünlüğünün her geçen gün arttığını belirtiyor.
Keşmir üzere hassas bölgelerde hudut çizgisinin barut fıçısı üzere olduğunu tabir eden Akçay, bilhassa Hindistan’ın çok etnikli yapısının, iç çatışmalar açısından önemli riskler barındırdığına dikkat çekiyor. Mümkün bir savaşta, Hindistan’daki Müslüman azınlığın amaç haline gelmesinden kaygı duyulduğunu lisana getiriyor.
ÇİN’İN İSTİKRAR ARAYIŞI: TARAFSIZ KALMAK MÜMKÜN MÜ
Dr. Akçay’a nazaran, bir çatışma sadece Hindistan ve Pakistan’la hudutlu kalmayacak. Çin’in Pakistan ile derin stratejik paydaşlığı, bilhassa Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) üzerinden kurduğu ekonomik bağlar nedeniyle Pekin’in bu krizde tarafsız kalmasını zorlaştırabilir. Çin’in, Hindistan’la da hudut ihtilafları olduğunu hatırlatan Akçay, bu türlü bir senaryonun Himalayalar’daki istikrarları de bozabileceğini öne sürüyor.
“HİNDİSTAN İÇİN BU KRİZ, BİR FIRSAT OLABİLİR”
Doç. Dr. Ferhat Çağrı Aras ise, krizin Hindistan açısından hem iç siyasette hem memleketler arası sahnede bir hareket alanı sunduğunu belirtiyor. Yeni Delhi’nin, saldırıyı Pakistan’a atfederek onu “terörü destekleyen devlet” konumuna itmek istediğini, Pakistan’ın ise Hindistan’ı düzmece bayrak operasyonu yürütmekle suçladığını söz ediyor.
Seçim atmosferinin hâkim olduğu Hindistan’da savaş telaffuzunun zayıf kaldığını vurgulayan Aras, çatışmadan çok propaganda savaşı yaşandığını düşünüyor. Fakat bu bile, nükleer iki ülke ortasındaki istikrarsız dengeyi riske atmaya yetebilir. ABD’nin Hindistan’a Çin karşısında stratejik bir ortak olarak yaklaşması ve Fransa ile savunma iş birliklerinin artması da Hindistan’a daha rahat hareket alanı sağlıyor.
“YENİ GÜVENLİK MİMARİSİNİN TAŞLARI YERİNDEN OYNUYOR”
Aras, terör saldırısının akabinde sadece bölgesel askeri dengelerin değil, global güvenlik tertibinin de sorgulanmaya başladığını savunuyor. Çin’in şu ana kadar temkinli davranması, ABD-Hindistan münasebetlerinin güçlenmesi ve Pakistan’ın diplomatik yalnızlığının derinleşmesi, bu krizin yalnızca askeri değil birebir vakitte stratejik bir kırılma anı olduğuna işaret ediyor.
“HİNDİSTAN, HUDUTLU BİR MÜDAHALE İLE BASKIYI ARTIRABİLİR”
Dr. Omair Anas ise, Hindistan ve Pakistan ortasında uzun müddettir direkt diplomatik temasların zayıf olduğunu, bu nedenle itimat düzeyinin epey düşük seyrettiğini söylüyor. Pahalgam’daki taarruzun akabinde Hindistan’ın, faillerin sonun Pakistan tarafında konuşlandığını argüman ederek askeri seçenekleri gündeme aldığını belirten Anas, sonlu ölçekli bir operasyon ihtimalinin masada olduğunu aktarıyor.
Uluslararası aktörlerin genel olarak Hindistan’ın tezlerine yakın durduğunu ve Pakistan’ın milletlerarası arenada giderek yalnızlaştığını belirten Anas, ekonomik toparlanma gayesi güden Pakistan’ın ise çatışmadan uzak durmayı tercih edeceğini söz ediyor. Bu nedenle İslamabad’ın Çin, Suudi Arabistan ve ABD üzere aktörlerden daha fazla takviye talep edeceği ve bu çerçevede tansiyonun düşürülmeye çalışılacağı öngörülüyor.
KRİZİN FİTİLİNİ ATEŞLEYEN OLAY: PAHALGAM SALDIRISI
22 Nisan’da Cammu Keşmir’in Pahalgam bölgesinde düzenlenen silahlı akında 26 turist hayatını kaybetmiş, çok sayıda kişi de yaralanmıştı. Hindistan, hücumun gerisinde Pakistan’dan gelen militanlar olduğunu öne sürerek, Pakistanlı diplomatları hudut dışı etmiş ve iki ülke ortasında yürürlükte olan İndus Suları Anlaşması’nı askıya aldığını duyurmuştu. Vizeler iptal edilmiş, diplomatik bağlar taban seviyeye indirilmişti. Buna karşılık Pakistan da hava alanını kapatmış, ticareti durdurmuş ve Hindistan’ın ırmaklardaki su siyasetlerine dair ihlalleri “savaş nedeni” olarak göreceğini ilan etmişti.
