By
Tuğçe ODABAŞI-Harun ŞAHBAZOĞLU/İSTANBUL, – CUMHURBAŞKANI Recep Tayyip Erdoğan, Anayasa Mahkemesi’nin 63’üncü kuruluş yıl dönümü münasebetiyle Dolmabahçe Sarayı’nda düzenlenen programa katıldı. Programda konuşan Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, “Unutmayalım ki barış, fakat ahlak ve adaletin karar sürdüğü bir dünyada mümkündür. İnsanlığın ortak geleceği ve daima barış da lakin ahlaki kıymetlere ve adalete dönülmesiyle, yeryüzünde ahlak ve adaletin hakim kılınmasıyla mümkündür. Hasebiyle insanlık, öteki olanla birlikte barış içinde yaşamayı istemek ve bunu sağlayacak dünya sistemini inşa etmek zorundadır. Çünkü insan çok kıymetlidir” dedi.
Anayasa Mahkemesi’nin 63’üncü kuruluş yıl dönümü, Dolmabahçe Sarayı’nda düzenlenen programla kutlandı. Programa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Anayasa Mahkemesi Lideri Kadir Özkaya ve yargı topluluğundan çok sayıda davetli katıldı. Programda konuşan Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, “Hepimizin gözü önünde, dünyanın dört bir yanında, güç ve zenginlik kaynaklı üstten bakış, farklı dini inançlara olan düşmanlık, yabancı düşmanlığı, ırkçılık, ayrımcılık üzere sosyolojik virüslerden kaynaklı olarak yaşanan savaşlar, haksızlıklar, zulümler ve eşitsizlikler, vicdanları kanatan derin yaralar açıyor. Barış ve adaletin değeri, her geçen gün daha da fazla hissedilir hale geliyor. Birleşmiş Milletler Genel Sekreterinin 2024 yılı Memleketler arası Demokrasi Günü iletisinde da belirttiği üzere, günümüz prestijiyle temel hak ve özgürlükler dünya genelinde çok büyük bir risk altındadır. Özgürlükler aşınıyor, uygar alan daralıyor, kutuplaşma ağırlaşıyor ve güvensizlik artıyor. Demokrasi, barış ve istikrar için geleceğe dönük dertler büyüyor” dedi.
‘ULUSLARARASI TOPLUM GÖZÜNÜ VE VİCDANINI KAPATMAMALIDIR’
Sözlerini sürdüren Anayasa Mahkemesi Başkanı Özkaya, “Küresel ölçekte yaşanan derin eşitsizlikler, ağır ekonomik krizler, adil olmayan bölüşüm sistemleri ve memleketler arası hukuk ihlalleri, göç krizinden etraf felaketlerine kadar birçok sorunun yapısal nedenleri olarak karşımıza çıkıyor. Ne yazık ki memleketler arası toplumun da bu problemlere birçok vakit süreksiz tahlillerle yaklaştığı, hatta birden fazla vakit gözünü ve vicdanını kapattığı gözlemleniyor. Halbuki Gazze başta olmak üzere dünyanın dört bir yanında sergilenen zulme, insan hak ve özgürlüklerine ait ihlallere, çocuklar ve bayanlar başta olmak üzere mağdur ve mazlum insanlara karşı yapılan insanlık dışı muamelelere gözler ve vicdanlar kapatılmamalıdır. Yapılan zulümlere ırk, din, lisan, renk vb. hiçbir ayrım yapılmadan bir an evvel yürekle ve adaletle müdahale edilmelidir. Bu, insan olmanın zarurî bir sonucu, yaşamsal bir vicdani borcudur. Bu nedenle tüm toplumlar şartları zorlayarak da olsa, iş birliğini güçlendirmek, inancı tesis etmek, mevcut ve gelecek jenerasyonları teminat altına almak için daha kapsayıcı ve adil bir dünya inşa etmeye gayret sarf etmek zorundadır. Duyulması ve karşılık verilmesi umuduyla tüm dünyaya sesleniyorum. İnsanlık olarak geleceğimizi kendi ellerimizle çıkmaza düşürmeyelim. Unutmayalım ki barış, fakat ahlak ve adaletin karar sürdüğü bir dünyada mümkündür. İnsanlığın ortak geleceği ve daima barış da lakin ahlaki kıymetlere ve adalete dönülmesiyle, yeryüzünde ahlak ve adaletin hakim kılınmasıyla mümkündür. Hasebiyle insanlık, öteki olanla birlikte barış içinde yaşamayı istemek ve bunu sağlayacak dünya tertibini inşa etmek zorundadır. Çünkü insan çok kıymetlidir” dedi.
‘MAHKEMEMİZ, MEMLEKETLER ARASI HUKUK TOPLULUĞUNDA FAAL ROL ALMAKTADIR’
Uluslararası alandaki faaliyetlere değinen Özkaya, “Anayasa Mahkememiz, iç hukuk sistemimizdeki çalışmalarının yanı sıra bu çalışmalarla irtibatlı olarak milletlerarası alanda da faal faaliyetler yürütmektedir. Mahkememiz Avrupa Anayasa Mahkemeleri Konferansı, Asya Anayasa Mahkemeleri ve Muadili Kurumlar Birliği, Balkan Ülkeleri Anayasa Mahkemeleri Forumu ve Afrika Anayasa Yargısı Konferansı üzere pek çok milletlerarası platformdaki etkin üyelik ve gözlemcilik çerçevesinde memleketler arası hukuk topluluğunda üstlendiği roller kapsamında çok sayıda aktifliğin yöneticisi ve paydaşı olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Her yıl mahkememizin kuruluş gününde klasik olarak düzenlediğimiz etkinlikler kapsamında, bu yıl da 37 ülke ile 7 milletlerarası kurum ve kuruluştan 102 temsilcinin katıldığı bilimsel aktifliğin temasını ’21. Yüzyılda Anayasa Yargısının Geleceği’ olarak belirledik. Bu başlık bizlere, teknolojik gelişmeler, globalleşme, ferdi haklar ve demokratik bedeller ışığında anayasa yargısının nasıl şekilleneceğine dair çok taraflı bir tartışma alanı sunuyor” dedi.
‘YAPAY ZEKA, ANAYASA YARGISININ DÖNÜŞÜMÜNÜ ETKİLEYECEKTİR’
Dijital dönüşüm ve yapay zeka çalışmalarından da bahseden Özkaya, “Çağımızın en büyük dönüşümlerinden biri yapay zeka ve büyük bilgi tahlillerinin yargı süreçlerine entegrasyonu olacaktır. Dijital dönüşüm ve yapay zeka teknolojilerinin süratle gelişmesi, hukuk sistemlerini, yargı süreçlerini ve kişisel hakların korunmasını direkt etkilemektedir. Münasebetiyle anayasa mahkemeleri de yapay zeka dayanaklı hukuk sistemleri kullanarak karar süreçlerini hızlandırabilir, evvelki içtihatlarını daha âlâ tahlil edebilir ve hak ihlallerini öngören düzenekler geliştirebilirler. Mahkememizce de yapay zekanın hukuk uygulamalarında kullanımı konusunda önemli çalışmalar yürütülmekte olup, önümüzdeki süreçte anayasal kontrolün dijitalleşmesi, yapay zeka dayanaklı hukuk tahlil sistemleri ve büyük data analitiği ile hak ihlallerinin önlenmesi üzere alanlarda ilerlemeyi hedeflemekteyiz” dedi.
‘HUKUK VE TEKNOLOJİ ORTASINDA ADİL BİR İSTİKRAR KURMAK ZORUNDAYIZ’
Özkaya, “Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi olarak, teknolojik dönüşümü hukukun temel prensipleriyle uyumlu hale getirme kararlılığındayız. Çünkü yargı bağımsızlığını, insan haklarını ve demokratik bedelleri koruyarak, hukuk ve teknolojinin kesişiminde adil bir istikrar kurma misyonumuzun bulunduğunun farkındayız. Yapay zeka, bir yandan büyük fırsatlar sunarken tıpkı vakitte temel hak ve özgürlükler, adil yargılanma hakkı ve bilgi güvenliği üzere bahislerde önemli tüzel tartışmaları da beraberinde getiren bir teknoloji olacaktır. Kanaatimce bu bağlamda karşılaşacağımız en değerli sorulardan birisi, yapay zeka tabanlı sistemlerin anayasal hakları nasıl etkileyeceğidir. Süreç içerisinde özgürlük-güvenlik istikrarı, ferdî dataların korunması ve yargısal süreçlerde algoritmik önyargılar üzere hususlar, anayasa yargısının temel sorunları haline gelecektir. Anayasa yargısının geleceği, hukukun temel prensiplerinin değişen dünyaya nasıl uyarlanacağı sorusuyla şekillenecektir. Bununla birlikte anayasa mahkemeleri, teknolojik gelişmeleri ve global anayasal eğilimleri takip ederken, ferdî hakları ve demokratik kıymetleri muhafaza misyonunu de sürdürmek zorundadırlar. Bu bağlamda 1962’den bu yana mahkememizde büyük bir özveriyle çalışmış, anayasal kontrolün kurumsallaşmasına kıymetli katkılar sunmuş, yargının bağımsızlığı, hukukun üstünlüğü ve kişisel hakların korunması ismine emek vermiş tüm lider, başkanvekili ve üyelerimize, raportörlerimize ve idari işçimize şükranlarımı sunuyorum” dedi.
