By EY (Ernst&Young), Türkiye’den de üst seviye satın alma yöneticilerinin katıldığı “Küresel CPO 2025 Araştırması”nın sonuçlarını yayımladı.
Şirketten yapılan açıklamada paylaşılan araştırmanın sonuçları, dünya genelinde önde gelen şirketlerin satın alma alanındaki içgörülerini ve değerlendirmelerini yansıtıyor.
2025’in dinamik dünyasında, üst seviye satın alma yöneticileri (CPO), teknolojik yenilikler, jeopolitik değişiklikler ve artan çevresel, toplumsal ve yönetişim (ÇSY) standartlarının şekillendirdiği bir ortamda liderliklerini daha ön saflarda yer alarak sürdürüyor.
Küresel faktörlerin bir ortaya gelmesi hem zorluklar hem de fırsatlar sunarken, araştırmada Kovid-19 salgını sonrasındaki devirde stratejik üçüncü taraf işbirliklerinin ve yenilikçi teknolojilere ait satın alma yeteneklerinin de artan değerinin altı çiziliyor.
Bu durum karşısında CPO’ların şirketlerin tedarik zinciri operasyonlarına yönelik yatırım yapmaya ve bu süreçleri dönüştürmeye devam edeceği, dijital araçları ve geliştirilmiş yetkinliklerini kullanarak sürdürülebilir büyümeyi destekleyebileceği öngörülüyor.
Enflasyon, ticaret siyasetleri, değişen piyasa şartları, artan maliyetler ve ekonomik istikrarsızlık satın alma stratejilerinin tekrar gözden geçirilmesine neden olurken, bu faktörler global çaptaki satın alma önderlerinin en öncelikli tasaları olarak öne çıkıyor.
Ekonomik baskıları yönetmeye yönelik bu yaklaşım, piyasa dalgalanmalarının üstesinden gelebilmek için daha tesirli kurumsal tedarik zinciri stratejilerine duyulan muhtaçlık olarak öne çıkarılıyor.
Araştırma, siyaset yapıcıların, ekonomik rekabet gücü ve egemenliği sağlamaya yardımcı olacak siyasetleri güçlendirme, ticari korumacılığı ve sanayi siyasetlerini genişletme mümkünlüğünün yüksek olduğunu vurguluyor.
Eğilimin, tedarikçi konumlandırmalarını çeşitlendirmesi ve enflasyonist baskıları sürdürmesi sebebiyle şirketlerin satın alım faaliyetlerini etkileyebileceği öngörülüyor. Süregelen jeopolitik rekabetler ise global ekonomiyi daha karmaşık hale getirerek ve hudut ötesi iş operasyonları için rekabet ortamı oluşturarak şirketlerin eser tedarik edebilecekleri pazarları etkileyebileceğinden bahsediliyor.
“CPO’ların yüzde 36’sı yapay zekayı aktif kullanıyor”
Araştırmaya katılan CPO’ların yüzde 80’i, gelecek yılda satın alma yetkinliklerini geliştirmek için üç ana strateji uygulamayı planladığını belirtiyor. Stratejiler, yüzde 85’le verimliliğin artırılmasına yönelik süreçlerin geliştirilmesi, yüzde 82’yle profesyonel eğitim ve gelişim programlarıyla satın alma takımlarının yetkinliklerinin güçlendirilmesi ve yüzde 81’le iş operasyonlarını güzelleştirmede geliştirilmiş teknoloji tahlillerinden faydalanılması olarak sıralanıyor.
Ayrıca, en güzel yetenekleri çekmek ve elde tutmak için araştırmaya katılan CPO’ların yüzde 70’i, meslek gelişim yolları ve terfi fırsatları sunmayı da önceliklendiriyor.
Araştırmaya katılan global CPO’ların yüzde 36’sı yapay zeka (GenAI) teknolojisini faal kullanırken, gelecek üç yıl içinde yüzde 80’inin departmanlarının verimliliğini artırmak için kimi süreçlerde üretken yapay zeka kullanmayı planladığı görülüyor.
İş operasyonlarında, mukavele süreci idaresinden (yüzde 19), dijital tahlil (yüzde 17), risk ve ahenk değerlendirmesi üzere (yüzde 15) hususlara kadar yapay zeka tahlillerini kullanmayı planladıkları belirtiliyor.
Ayrıca, CPO’ların gelecek üç yıl içinde, gelişmiş bilgi analitiği, robotik süreç otomasyonu, makine tahsili ve kullanıcı tecrübesi üzere alanlara da odaklanması bekleniyor. Bununla birlikte, araştırmaya katılan CPO’ların yüzde 59’u teknolojik gelişim için ayrılan bütçelerinin yüzde 6 ile yüzde 15 ortasında olduğunu belirtiyor.
Tedarik ve satın alma süreçlerinde, sürdürülebilirliğin değeri giderek artıyor. CPO’ların yüzde 42’si sürdürülebilirliği, gelecek yılın tedarik stratejilerinde en değerli üç mevzudan biri olarak belirtiyor.
Kısa vadede CPO’lar öncelikle bedel, tasarruf, tedarikçi esnekliği ve tedarikçi performansı üzere klâsik ölçütlere odaklanırken, CPO’ların yüzde 75’i uzun vadede enflasyon, piyasa şartları, tedarik zinciri riski ve düzenleyici değişiklikler üzere zorluklara karşın, sürdürülebilirlik odaklı uygulamaları benimsemeyi planlıyor.
Bununla birlikte, satın alma süreci kapsamında sürdürülebilirlik için bütçe ayrılmasıyla ilgili olarak, iştirakçilerin yüzde 51’i kuruluşlarının sürdürülebilirlik amaçları üzerinde kıymetli bir tesir yaratmak için kâfi fon ayırdığını düşünüyor.
Ancak, sürdürülebilirlik fonlarının şirketin sürdürülebilirlik amaçlarını tesirli bir formda destekleyip desteklenmediğinin göz önünde bulundurulması gerekiyor.
EY araştırmasına nazaran, CPO’ların şirketlerinin büyümesinde dayanak olabilecekleri beş adım, “Pazarda öne çıkılması”, “Yapay zekanın gücünden yararlanılması”, “Yetenek gelişimine yatırım yapılması”, “Uzun vadeli sürdürülebilirliğe odaklanılması” ve “İş iştiraki geliştirilmesi” halinde sıralandı.
“CPO’ların aktiflikleri geliştirmesi gerekiyor”
Açıklamada görüşlerine yer verilen EY Türkiye Tedarik Zinciri ve Operasyonlar Danışmanlığı Lideri ve Şirket Ortağı Arda Karaçelebi, araştırmada, CPO’ların birçok faktörün şekillendirdiği dinamik dünyada yol haritalarını çizebilmek için maliyetleri optimize etmek üzere sırf kısa vadeli mevzulara odaklanmakla kalmadığını belirtti.
CPO’ların uzun vadede gelişen teknolojilerden ve dataya dayalı içgörülerden yararlanmasının gerektiğini aktaran Karaçelebi, şunları kaydetti:
“CPO’ların aktiflikleri geliştirmek, birebir vakitte tedarik zinciri boyunca inovasyon, sürdürülebilirlik ve esneklik üzere hususları teşvik etmeleri gerekiyor. EY araştırması satın almanın geleceğinin, klasik sonların ötesinde paha sağlama kapasitesine sahip olduğunu vurgulayarak kuruluşları giderek daha karmaşık ve dinamik hale gelen bir pazar ortamında başarılı olmaları için CPO’ların uygulayabileceği 5 adımı öne çıkarıyor. Muvaffakiyete ulaşmak için esneklik, sürat ve verimlilik gereksinimi, yapay zekayla bir arada yarınımızı şekillendiriyor.”
