By Dünya genelinde olduğu üzere ülkemizde de giderek yaygınlaşan astım kronik teneffüs yolu hastalıklarının başında geliyor. Türkiye’de her 12-13 bireyden birinde astım görüldüğünü ve son yıllarda bu sayının artış gösterdiğini belirten Acıbadem Ataşehir Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sertaç Arslan “Astım yalnızca genetik geçişli bir hastalık olmayıp, çevresel faktörlerle ve sıhhatsiz hayat alışkanlıkları ile sonradan da gelişebiliyor. Bilhassa sigara dumanına maruz kalmak, ağır hava kirliliği, sistemsiz hayat, hareketsizlik, sıhhatsiz beslenme ve kapalı ortamlarda uzun müddet kalmak üzere yanlış hayat şekilleri astıma taban hazırlayabiliyor. Ayrıyeten çocuklukta geçirilen kimi teneffüs yolu enfeksiyonları, konut tozu akarları, kimyasal paklık eserleri, gerilim ve ani hava değişimleri üzere etkenler de astım gelişiminde rol oynayabiliyor” diyor. Bu nedenle astımın önlenmesi ve denetim altına alınmasında hem kişisel hem de toplumsal farkındalığın büyük kıymet taşıdığını vurgulayan Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sertaç Arslan, 6 Mayıs Dünya Astım Günü kapsamında yaptığı açıklamada, astım hastalarının uzak durması gereken 10 yaygın tetikleyici etkeni anlattı, astımdan korunmaya yönelik alınması gereken tedbirleri sıraladı, kıymetli ihtarlar ve tekliflerde bulundu.
Sigara dumanı ve elektronik sigaralar
Sigara içmek, elektronik sigara kullanmak ya da sigara dumanına maruz kalmak (pasif içicilik), akciğerleri tahriş ederek astımı tetikleyebiliyor. Tütün dumanında bulunan binlerce kimyasal unsur, hava yollarını daraltarak nefes almayı zorlaştırıyor.
Temizlik eserleri, parfümler ve kimyasal maddeler
Ev paklığında sık kullanılan çamaşır suyu, sprey temizleyiciler ve parfümlü kimyasal eserler, teneffüs yollarını tahriş ederek astım hastalarında boğaz yanması, öksürük, bronşlarda kasılma, ödem oluşumu ve nefes darlığı üzere şikayetlere yol açarak astım krizlerini tetikleyebiliyor.
Hava kirliliği
Hava kirliliği, teneffüs yollarını direkt etkileyen en değerli çevresel riskler ortasında yer alıyor. Egzoz gazları, sanayi tesislerinden yayılan partiküller ve tozlu hava astım krizlerini tetiklerken, bu etkenlere kronik maruz kalma durumunda hastalık belirtileri şiddetlenip tedaviye karşılık azalabiliyor.
Ev tozu akarları
Evlerdeki halılar, yataklar, perdeler ve yastıklar, mikroskobik konut tozu akarları için ülkü ömür alanlarını oluşturuyor. Bu akarlar, astım hastalarında alerjik tepkilere neden olarak nefes darlığı, öksürük ve göğüste sıkışma hissi yaratabiliyor.
Polenler
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sertaç Arslan “İlkbahar ve yaz aylarında tabiatta ağır formda bulunan polenler, bilhassa çimen, ağaç ve yabani otlardan salınır. Rüzgarlı havalarda polenlerin havadaki yoğunluğu artar ve bu da astım hastalarında burun tıkanıklığı, hapşırık, göz yaşarması ve nefes darlığı üzere belirtilere yol açabilir” diyor.
Evcil hayvan tüyleri
Evcil hayvanların tüyleri, derileri ve tükürükleri hassas birtakım bireylerde güçlü alerjik tepkilere neden olabiliyor. Bu alerjenler teneffüs yoluyla alındığında astım krizini tetikleyebiliyor.
Nemli ortamlar ve küf sporları
Küf, bilhassa nemli, karanlık ve havalandırması yetersiz ortamlarda çoğalıyor. Küf sporları teneffüs yoluyla alındığında, bağışıklık sisteminde reaksiyona yol açarak astım semptomlarını artırabiliyor.
Soğuk/ kuru hava ve klima
Doç. Dr. Sertaç Arslan “Ani ısı değişimlerinin yanı sıra soğuk ve kuru hava astım hastalarında bronşların daralmasına ve spazmına yol açabilir. Hava yollarında kasılmalar meydana gelir ve nefes almak zorlaşır. Klima da havayı kurutarak astım ataklarını tetikleyebilir” diyor.
Yoğun egzersiz
Egzersiz sırasında bilhassa süratli nefes alıp vermek, hava yollarının kurumasına ve daralmasına neden olabiliyor. Bu durum, idmana bağlı astım olarak isimlendirilen özel bir astım tipine yol açabilirken, bilhassa soğuk ve kuru havada yapılan spor aktiviteleri bu riski artırıyor.
Aşırı gerilim ve duygusal travmalar
Psikolojik gerilimin, bedensel hastalıkları tetikleyebildiği artık bilimsel olarak da kabul ediliyor. Ani endişe, keder, öfke ya da travmatik durumlar, teneffüs kaslarını olumsuz etkileyerek astım atağını başlatabiliyor. Uzun vadeli gerilim altında kalmak, bağışıklık sistemini de zayıflatarak astımın kötüleşmesine neden olabiliyor.
xxxxxx Kutu Bilgisi xxxxxx
Astıma Karşı 10 Tesirli Öneri!
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sertaç Arslan “Astımı büsbütün ortadan kaldırmak mümkün olmasa da, tetikleyici faktörlerden uzak durmak krizlerin sıklığını ve şiddetini önemli oranda azaltır. Bireye özel korunma stratejileri ve tertipli takip bu süreçte çok önemlidir” diyor. Doç. Dr. Arslan, astıma karşı 10 teklifini şöyle sıralıyor;
- Sigara dumanından uzak durun. Hem etkin hem pasif içicilik astımı kötüleştirir.
- Kapalı ve nemli ortamlar küf oluşumunu artırdığından konutunuzu sık sık havalandırın.
- Halı, perde, tüylü oyuncak, toz barındıran eşyalar ve evcil hayvan tüyleri üzere alerjen etkenleri azaltın. Nevresimlerinizi yüksek ısıda yıkayın ve sık değiştirin.
- Polen periyotlarında dışarı çıkış saatlerinizi sınırlayın. Bilhassa sabahları dikkatli olun.
- Temizlik eserlerini dikkatli kullanın. Kokusuz, doğal içerikli eserleri tercih edin. Sprey formundaki eserlerden kaçının ve kokusuz, hipoalerjenik yahut doğal paklık eserlerini seçin.
- Soğuk havalarda ağzınızı atkıyla kapatın. Klimalı ortamlarda serin havanın direkt üzerinize gelmemesine dikkat edin.
- Stresi yönetmeyi öğrenin, kâfi ve kaliteli uyumaya itina gösterin.
- Temizlik yaparken teneffüs yollarını korumak için tıbbi maske (mümkünse N95 tipi), lateks olmayan eldiven ve gerekirse gözlerinizi korumak için gözlük kullanın. Paklık yaparken pencere ve kapıları açık tutun. Paklık sonrası kokular büsbütün dağılmadan odaya girmeyin.
- Oda spreyleri, kumaş kokulandırıcılar ve parfümlü çamaşır deterjanları da astımı tetikleyebildiğinden bu eserlerden uzak durun.
- Spor öncesi kesinlikle ısının. Size uygun olan spor tipi ile ilgili hekiminize danışın.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
