By Kazakistan’da Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) periyodunda çeşitli mazeretlerle yaşadıkları bölgelerden vagonlara doldurularak uçsuz bucaksız bozkırda bahtlarına terk edilen halkların torunları, cetlerinin yaşadıklarını unutamıyor.
Kazakistan, Josef Stalin liderliğindeki Sovyetler Birliği’nin “güvenilmez” bulduğu gerekçesiyle sürgün ettiği halklar için kıymetli bir merkezdi.
Bu devirde Sovyetler Birliği’nin farklı bölgelerinde zorla yerlerinden olan, başta Alman, Çeçen ve Koreliler olmak üzere 500 bini aşkın etnik küme, vagonlarla Kazak bozkırlarına sürgün edildi.
Çoğu açlık ve soğuk nedeniyle yolda hayatını kaybetti, Kazakistan’a ulaşanlar ise lokal halkın yardımıyla hayatta kalmayı başardı.
Bu süreçle birlikte çok etnikli yapıya dönüşen Kazakistan, lisan, din ve mezhep açısından farklılık gösteren 100’den fazla etnik kümeye mesken sahipliği yaptı.
SSCB devrinde Çeçen-İnguş kökenli ailesi Kazakistan’a sürgün edilen Hanifa Masiyeva, yakınlarının yaşadıklarını AA muhabirine anlattı.
Masiyeva, annesi ile babasının 1944’te Kazakistan’a sürgün edildiğini belirterek, “İkinci Dünya Savaşı’nın son yılıydı. 23 Şubat 1944’te ‘devlete ihanet’ üzere temelsiz bir suçlamayla Çeçen ve İnguş halkının tamamı sürgün edildi. Sürgün edilenlerin birden fazla çocuklar, bayanlar ve yaşlılardı zira erkeklerin neredeyse hepsi savaşta, cephedeydi.” diye konuştu.
Kazakistan’a sürgün edildiğinde babasının 16 yaşında olduğunu belirten Masiyeva, her şeyi hatırlayacak yaşta olması nedeniyle ondan çok acı öyküler dinlediğini söyledi.
Masiyeva, “Sürgün, insanların dayanamayıp yolda ölmesini amaçlıyordu. Halkımız, bilhassa çetin kış koşullarına sahip Kazakistan’ın kuzeyine sürgün edildi. Uçsuz bucaksız bozkırda bahtlarına terk edildiler. Babam, o sürgünde insanların birbirine yardım ederek hayatta kaldığını anlatırdı.” dedi.
Sürgün edilen halkların eğitim, çalışma ve özgür ömür sürme üzere temel haklarının ellerinden alındığını anlatan Masiyeva, “Ancak 1957’de alınan kararla, tüm suçlamalardan aklandıktan sonra sürgün edilen halkların tarihi vatanlarına dönmelerine müsaade verildi. Bir kısmı döndü, bir kısmı ise Kazakistan’da kaldı.” sözlerini kullandı.
Ailesinin Kazakistan’da kaldığını kaydeden Masiyeva, “Ben Kazakistan’da doğdum ve burayı vatanım olarak biliyorum. Çocuklarım da burada doğdu. Annem ile babamın mezarları burada.” dedi.
Masiyeva, Astana’da faaliyet gösteren, yöneticisi olduğu “Vaynah” Çeçen-İnguş Klasik Topluluğu ile halk oyunlarını, lisanını, klâsik örf ve adetlerini yaşattıklarını kelamlarına ekledi.
Astana’daki Korelilerin Etnokültürel Birliği Üyesi Alena Tyan da 1937’deki büyük sürgünde Orta Asya ve Kazakistan’a gönderilenlerin ortasında Rusya’nın uzak doğusunda yaşayan Korelilerin de bulunduğunu anlattı.
Tyan, 1937’de dedesinin Kazakistan’a sürgün edildiğini lisana getirerek, “Dedem, sürgün sırasında yolda çok sayıda kişinin hayatını kaybettiğini zira insanların yük ve hayvanların taşındığı vagonlarla uzun bir seyahate çıkarıldıklarını anlattı.” diye konuştu.
Korelilerin çalışkanlığı ve Kazak halkının misafirperverliği sayesinde sürgün yıllarında hayatta kalabildiklerini tabir eden Tyan, “Bugün Kazakistan’da yaşayan Koreliler, üçüncü ve dördüncü jenerasyon temsilcileri. Kazakistan’ı artık ana vatanımız olarak görüyoruz. Ülkenin dört bir yanında Kore kültür merkezleri etkin biçimde çalışıyor.” dedi.
Çok etnikli toplum ideolojisi öne çıkıyor
Halihazırda 124 etnik kümenin yaşadığı Kazakistan’da nüfus siyasetinin temelinde birlik ve ahenk içinde yaşamayı temel alan çok etnikli toplum anlayışı yer alıyor.
Kazakistan Ulusal İstatistik Kurumunun yeni datalarına nazaran ülke nüfusu 20 milyon 300 bin kişiyi aştı.
Nüfusun 14 milyon 456 bin 709’unu Kazaklardan, 2 milyon 963 bin 938’i Rus, 678 bin 487’si Özbek, 371 bin 807’si Ukraynalı, 305 bin 648’i Uygur, 223 bin 272’si Alman, 218 bin 936’sı Tatar, 155 bin 364’ü Azerbaycan Türkü, 120 bin 686’sı Koreli, 91 bin 732’si Ahıska Türkü, 86 bin 67’si Dungan, 74 bin 389’u Belaruslu, 58 bin 712’si Tacik, 51 bin 171’i Kürt, 40 bin 200’ü ise Kırgız ve başka etnik kökenli halklardan oluşuyor.
