By Suriye, on yılı aşkın müddettir devam eden iç savaşın gölgesinde, Beşar Esad rejiminin Aralık 2024’te ani bir halde devrilmesiyle yeni bir periyoda adım attı.
Esad’ın devrilmesi, bölgedeki güç istikrarlarını sarsarken, Suriye’nin ekonomik ve siyasi toparlanma gayretlerini hızlandırdı.
YAPTIRIMLARIN KALDIRILMASI İÇİN KAİDE SUNULDU
Bu dramatik değişim, ABD’yi, yıllardır Şam idaresine uyguladığı sert yaptırımları hafifletme mümkünlüğünü değerlendirmeye itti.
Ancak Washington, bu süreci şartlı bir yola bağladı ve Mart ayında Suriye’ye 8 unsurluk koşul listesi sunuldu.
5 KOŞULU TAM OLARAK KARŞILADILAR
Şam idaresi, ABD’nin sunduğu 8 unsurdan oluşan kurallarına yazılı cevap verdi.
İngiliz haber ajansı Reuters’ın ulaştığı mektuba nazaran Suriye, ABD’nin koşullarının birçoklarını yerine getirdiğini, lakin kimilerinin Washington ile “karşılıklı istişare” gerektirdiğini söz etti.
3 KOŞUL İÇİN KARŞILIKLI İSTİŞARE TALEBİ
Dört sayfalık mektupta Suriye’nin kayıp ABD’li gazeteci Austin Tice’ı bulmak için Dışişleri Bakanlığı’nda bir irtibat ofisi kurma kelamı verdiği ve kimyasal silahların imha edilmesi konusundaki çalışmaları ile global silah izleme örgütüyle daha yakın ilgiler kurma konusundaki detaylara yer verdiği belirtildi.
Suriyeli yetkililerin ülkedeki yabancı savaşçılar konusundaki taleplere ait eski ABD temsilcisi Daniel Rubinstein ile görüştükleri, lakin bahsin “daha geniş kapsamlı bir istişare gerektirdiği” belirtildi.
“SİLAHLI KÜMELERE MÜSAADE VERİLMEYECEK”
Suriye’deki Filistinli kümelerin faaliyetlerini izlemek için bir komite kurulduğu ve devlet denetimi dışındaki silahlı kümelere müsaade verilmeyeceğini belirtilerek, “Bu husustaki görüşmeler devam edebilir lakin genel tavrımız, Suriye’nin İsrail de dahil olmak üzere hiçbir taraf için tehdit kaynağı haline gelmesine müsaade vermeyeceğimizdir” denildi.
ABD’nin terörle uğraş ve terör gayelerinin vurulmasına yönelik operasyon düzenleme talebine ait ise, “Bu bahis karşılıklı anlayış gerektirmektedir” denildi. Mektupta ayrıyeten Suriye’deki ABD yahut Batı çıkarlarına yönelik rastgele bir tehdide müsamaha göstermeyeceği ve “uygun yasal önlemleri” uygulamaya koyacağı kelamı verildi.
ABD DOĞRULADI
Reuters’a konuşan üst seviye bir diplomat ve mektup hakkında bilgisi olan bir öteki kaynak, Suriye’nin mektubunun ABD’nin 8 talebinden 5’ini tam olarak karşıladığını, fakat başkalarının “beklemede” kaldığını belirtti.
ABD Dışişleri Bakanlığı da Washington’un Suriye makamlarından yanıt aldığını doğruladı. Yapılan açıklamada, “Şu anda yanıtı kıymetlendiriyoruz ve şu anda paylaşacak bir şeyimiz yok” sözleri kullanıldı.
ABD’NİN ŞARTLARI
Suriye, 14 yıl süren iç savaşta ABD, İngiltere ve Avrupa’nın eski Devlet Başkanı Beşar Esad’a baskı yapmak maksadıyla sert yaptırımlar uyguladığı iktisadını canlandırmak için yaptırımların hafifletilmesine muhtaçlık duyuyor.
ABD, Ocak ayında ülkeye yardımları teşvik etmek maksadıyla birtakım yaptırımlara 6 aylık muafiyet tanımıştı, lakin bunun iktisattaki tesiri sonlu oldu. Mart ayında ABD’nin Suriye’nin tüm taleplerini yerine getirmesi karşılığında kelam konusu muafiyeti 2 yıl daha uzatacağı ve muhtemelen bir muafiyet daha verebileceği kamuoyuna yansımıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Suriye’den Sorumlu Bakan Yardımcısı Natasha Franceschi’nin 18 Mart’ta Brüksel’de düzenlenen Suriye bahisli konferans sırasında Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani’ye yaptırımların kaldırılması için yerine getirilmesi istenen kaidelerin bulunduğu 8 unsurluk liste verdiği öğrenilmişti.
Sunulan kaideler ortasında ülkede Esad devrinden kalan kimyasal silah stoklarının imha edilmesi ve yabancı savaşçılara idarede üst seviye vazifeler verilmemesi de yer almıştı. Suriye Dışişleri Bakanı Şeybani dün Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nda yaptığı birinci konuşmada, Suriye’nin kimyasal silahlar ve Suriye’de kaybolan ABD’lilerin aranması da dahil olmak üzere kimi talepleri esasen karşıladığını belirtmişti.
