By Anayasa Mahkemesinin 63. kuruluş yıl dönümü kapsamında düzenlenen “21. Yüzyılda Anayasa Yargısının Geleceği” sempozyumunun açılış oturumu yapıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iştirakiyle Dolmabahçe Sarayı’nda düzenlenen “Anayasa Mahkemesi 63. Kuruluş Yıl Dönümü” programı kapsamında açılış merasiminin akabinde sempozyumun açılış oturumu gerçekleştirildi.
Oturumda konuşan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Hakimi Prof. Dr. Saadet Yüksel, son 63 yılda Anayasa Mahkemesi ve bu mahkemeye müracaat yollarının, Türkiye’deki tüm bireylerin temel haklarını garanti altına alan vazgeçilmez bir sistem haline geldiğini söyledi.
Yapay zeka alanındaki son gelişmelerin hayatın pek çok alanını etkilediğini belirten Yüksel, “Yapay zekanın daha direkt ve somut yararları ortasında, belli sıkıntılara yönelik tahliller geliştirmesi sayılabilecekken, kimi yapay zeka uygulamalarının getirdiği toplumsal faydalarınsa daha soyut nitelikte olduğunu görebiliriz. Örneğin karar alma süreçlerinde algoritmaların kullanılması halinde, bir insan tarafından yapılan yargılama faaliyetinin maruz kalabileceği ön yargıların azaltılabileceğine dair bulguların mevcut olduğu argüman edilmektedir. Elbette bu bahis genel geçer bir kabule bahis olamayacak kadar çeşitli nüans ve detayları içermektedir.” tabirlerini kullandı.
Yüksel, algoritmalara dayalı karar alma düzeneklerinin potansiyel ayrımcılık üzere değerli riskleri de beraberinde getirebileceğinin ehemmiyetle tartışıldığına dikkati çekti.
Adalete erişim ve yüksek müracaat sayısı bahislerine vurgu yapan Yüksel, ferdî müracaat sisteminin AİHM’de olduğu üzere Anayasa Mahkemesinde de adalete erişimi sağlayan güçlü bir araç olarak öne çıktığını aktardı.
Sonbaharda Anayasa Mahkemesine ferdi müracaat sisteminin 13. yıl dönümünün kutlanacağını tabir eden Yüksel, şöyle devam etti:
“Gerçekten de bu düzenek, adalete erişimin sağlanması ismine büyük bir muvaffakiyet hikayesidir. AİHM ile Anayasa Mahkemesinin karşı karşıya olduğu şimdiki ve hatta gelecekteki değerli zorluklardan biri de yüksek sayıda kişisel müracaatın incelenmesidir. Yüksek müracaat sayısı sırf yargısal iş yükü değil, birebir vakitte bu kararların uygulanması bağlamında da meseleler doğurabilmektedir. AİHM, bu cins sistemsel meselelere cevap olarak pilot karar ve gibisi yollar geliştirmiştir. Bu ve çeşitli sistemler bir tahlil aracı sunsa da bu yaklaşımın kullanılabilirliğini sağlamak için yalnızca önemli kurumsal kapasite ve yargı kaynağı değil, birebir vakitte ulusal yargı makamlarının Mahkemeyle diyalog içinde olmasının da büyük ehemmiyeti bulunmaktadır.”
Yüksel, Anayasa Mahkemesinin bu manada asıllı bir rol oynadığını vurgulayarak, “Yapısal problemlerden kaynaklanan ihlallere ait genel önlemlerin uygulanmasında Anayasa Mahkemesinin ne kadar belirleyici bir rol oynayabileceğini açıkça görmek mümkün. Yüksek müracaat sayılarına karşın Anayasa Mahkemesinin bu yükü titizlikle ve sorumlulukla karşılaması, memleketler arası seviyede de dikkatle takip edilen bir kararlılık örneğidir.” tabirlerini kullandı.
Yüksel’in konuşmasının ardından Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, sempozyum konuşmacılarına plaket takdim etti.
Oturumda, Afrika İnsan ve Toplum Hakları Mahkemesi Başkanı Imani Daud Aboud, Asya Anayasa Mahkemeleri ve Muadil Kurumlar Birliği Periyot Lideri ve Tayland Krallığı Anayasa Mahkemesi Lideri Prof. Dr. Nakharin Mektrairat, Avrupa Anayasa Mahkemeleri Konferansı Dönem Başkanı ve Arnavutluk Anayasa Mahkemesi Lideri Holta Zaçaj da birer konuşma yaptı.
Programda daha sonra Lider Özkaya ile Irak Federal Yüksek Mahkemesi, Mısır Yüksek Anayasa Mahkemesi ve Cezayir Anayasa Mahkemesi yetkilileri ortasında ikili işbirliği muahedeleri imzalandı.
İmza merasiminin akabinde Irak Federal Yüksek Mahkemesi temsilcisi Lider Özkaya’ya plaket takdim ederken, programın bugünkü kısmı tüm iştirakçilerin yer aldığı toplu aile fotoğrafı çekimiyle sona erdi.
Yıl dönümü programı, yarın farklı başlıklardaki sempozyumlarla devam edecek.
