By 
NASA’nın efsanevi uzay teleskobu Hubble, 35. yaşını kutlarken, doğum günü ikramı olarak bizlere dört harika uzay manzarası sunuyor. 24 Nisan 1990’da uzay mekiği Discovery tarafından yörüngeye yerleştirilen Hubble, bu özel yıldönümünde Mars’tan uzak galaksilere uzanan büyüleyici karelerle otuz yılı aşkın bir müddetin akabinde bile nefes kesiyor. 35 yıllık bir uzay macerası
NASA Astrofizik Kısmı Vekil Yöneticisi Shawn Domagal-Goldman, yayımlanan basın açıklamasında, “Hubble 35 yıl evvel fırlatıldığında cihana yeni bir pencere açtı” diyerek teleskobun uzay araştırmalarındaki eşsiz pozisyonuna dikkat çekti. Hubble’ın hâlâ misyonda olması da başka bir muvaffakiyet. Öte yandan NASA, 2040’lı yılların başlarında robotik servis dayanağıyla öne çıkacak Habitable Worlds Observatory’yi (Yaşanabilir Dünyalar Gözlemevi) fırlatacak.
Bugüne kadar yaklaşık 1.7 milyon gözlem gerçekleştiren Hubble, 55.000’e yakın gök cismine odaklandı ve 22.000’den fazla bilimsel yayına kaynaklık etti. Kozmosun hızlanan genişlemesi, karanlık güç, kara delikler ve ötegezegenler üzere çığır açıcı keşiflerde Hubble’ın imzası bulunuyor.
Doğum gününde 4 yeni görüntü
Hubble’ın 35. yılına özel olarak yayımlanan dört yeni görsel, teleskobun hâlâ ne derece etkileyici imajlar yakalayabildiğini ortaya koyuyor. Birinci görsel ise komşumuz Mars’a ilişkin.
Mars
28-30 Aralık 2024 tarihleri ortasında, Dünya’ya en yakın pozisyonuna yaklaşan Mars’ın yüzeyi ayrıntılı formda görüntülendi. Kızıl Gezegen’in Tharsis platosu, sönmüş volkanları, kuzey kutup buzulları ve su buharı bulutları dikkat çekiyor. Rozet Bulutsusu
Hubble tıpkı vakitte geçtiğimiz Aralık ayında 5.200 ışık yılı uzaklıktaki dev yıldız doğum bölgesi Rozet Bulutsusu’nun (nebula) küçük bir kesiti incelendi. Tozla kaplı karanlık gaz bulutlarının siluetleri, yıldız oluşumunun dramatik sahnelerini sunuyor. 
Hubble grubu ayrıyeten kozmik bağlamı eklemek için nebulanın daha geniş ölçekli bir manzarasını de yayınladı. NGC 2899
Ocak ayında Hubble, Dünya’dan 4,500 ışık yılı uzaklıkta kozmik bir güve üzere çırpınan gezegenimsi bulutsu NGC 2899’un fotoğrafını da kayda aldı. Renkli toz ve gaz bulutları, imajın merkezindeki yıldızdan püsküren radyasyon ve yıldız rüzgarları tarafından şekillendirilmiş durumda. NGC 5335
Mart ayında yakalanan NGC 5335 sarmal galaksisi de epeyce çarpıcı. Manzara, galaksiyi uzunluktan boya kesen ve gazı merkeze gerçek kanalize ederek yeni yıldızların oluşumunu besleyen çubuk biçimindeki bir yapıyı ortaya koyuyor. Galaksinin kenarları ise yıldız oluşumlarını barındırıyor. Her ne kadar Hubble hâlâ vazifede olsa da, vakit zaman çeşitli teknik aksaklıklar yaşanıyor. NASA, bu yüzden odak noktasını 2021’de fırlatılan James Webb Uzay Teleskobu’na (JWST) kaydırmış durumda. JWST, Hubble’dan yedi kat daha fazla ışık toplayabiliyor ve kainatı temel olarak kızılötesi dalga uzunluğunda gözlemliyor. Lakin, Hubble’ın geniş spektrumda müşahede yapma yeteneği hâlâ eşsiz.
Gelecekte fırlatılması planlanan Habitable Worlds Observatory, görünür ve morötesi ışıkta çalışarak Hubble’dan çok daha keskin manzaralar elde edebilecek. En büyük maksatlarından biri ise, uzak yıldızların yörüngesindeki yaşanabilir gezegenleri keşfetmek olacak. JWST, çok yetenekli olsa da temelinde bir gezegende hayatın var olup olmadığını tespit etmek için çok da elverişli değil.
Hubble’ın son yıllardaki bilimsel başarıları
35 yaşına gelmesine karşın Hubble Uzay Teleskobu, bilimsel üretkenliğinden hiçbir şey kaybetmedi. Avrupa’dan gelen güçlü araştırma teklifleri sayesinde teleskobun müşahede mühletinin yüzde 15’ten fazlası ESA ortaklı programlara ayrıldı. Bu katkılar sayesinde:
- Omega Centauri’de orta kütleli kara delik izleri bulundu.
- Ev sahibi galaksiden uzak, son derece parlak bir patlama tespit edildi.
- Beyaz cüce yıldızlarda hidrojen yanması gözlemlendi.
- Evrenin erken periyotlarında Popülasyon III yıldızlarının bulunmadığı doğrulandı.
2022’de keşfedilen Earendel, şimdiye kadar görülen en uzak tek yıldız olarak kayıtlara geçti — 12.9 milyar yıl geriye bakılarak gözlemlendi. Hubble’ın Güneş Sistemi’ne yönelik OPAL programı da on yılı geride bıraktı. Bu kapsamda: Jüpiter’in uydularında su buharı izleri, Satürn’ün halkalarındaki değişik yapılar, Jüpiter’in Büyük Kırmızı Lekesi’nin boyutu, Uranüs ve Neptün’ün renkleri üzere bulgular elde edildi.
Ayrıca Hubble, DART vazifesinin gayesi olan Dimorphos asteroidinin çarpışma öncesi ve sonrası imajlarını kaydetti, fırlayan taşları saptadı ve hatta enkazın hareketini gösteren bir görüntü oluşturdu. İstekli bilim insanları ise Hubble arşivinden binlerce asteroid izi keşfetti.
