By Almanya’da Eurofighter savaş uçaklarının Türkiye’ye satışı konusundaki en son kararın gelecek ay vazifeye başlayacak Friedrich Merz hükümeti tarafından verilmesi bekleniyor.
BBC Türkçe‘ye konuşan Alman hükümet kaynakları, bir mühlet evvel basında çıkan “Scholz hükümetinin Türkiye’ye Eurofighter satışını veto ettiği” haberlerinin gerçeği yansıtmadığını söyledi.
Silah ihracatı lisanslarının verilmesinden sorumlu Alman Ekonomi Bakanlığı da veto iddiaları hakkında BBC Türkçe‘ye yaptığı açıklamada, savunma ihracatı ile ilgili kıymetli kararların gelecek ay misyona başlayacak yeni hükümet tarafından alınacağına işaret etti.
23 Şubat seçimlerinin akabinde yeni bir hükümetin işbaşına geleceğini hatırlatan bakanlık, mevcut hükümetin süreksiz olarak vazifesi sürdürdüğünü, yeni hükümetin kıymetli savunma projelerine ait mümkün kararları hakkında beyanda bulunulmayacağını söyledi.
Almanya’da silah ihracatı konusunda kararlar Federal Güvenlik Kurulu tarafından alınıyor.
Kaynaklar yakın devirde Eurofighter konusunda yeni karar alınan bir kurul toplantısı yapılmadığını, münasebetiyle Eurofighter satışına veto kararı alınmadığını belirtiyor.
Federal Güvenlik Kurulu, başbakan liderliğinde, dışişleri, savunma, içişleri, adalet, maliye ve iktisat bakanlarının iştirakiyle toplanıyor.
Konseyin istişare üyeleri arasında genelkurmay başkanı da bulunuyor.
Konseyin çalışmaları, değerlendirmeleri ve kararları hakkında kapalılık kararı bulunduğu için kamuoyu birden fazla vakit hükümetin savunma sanayi ihracatlarına verilen onaylar hakkında lakin satışlar yapıldıktan sonra, hükümetin Federal Meclis’i bilgilendirmesiyle haberdar olabiliyor.
Berlin- Ankara çizgisinde hareketlilik
Geçtiğimiz günlerde basında çıkan “Almanya’nın Eurofighter satışını veto ettiği” haberleri, Berlin-Ankara çizgisinde diplomatik hareketliliğe yol açarken Türkiye iç siyasetinde de tartışmalara neden olmuştu.
Haberde Toplumsal Demokratlar (SPD) ve Yeşillerin oluşturduğu mevcut Alman hükümetinin, Türkiye’nin talep ettiği 40 adet Eurofighter Typhoon savaş uçağının satışını, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin görevden uzaklaştırılan başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması nedeniyle veto ettiği belirtiliyordu.
Haberin akabinde Türk makamları, Alman muhataplarından bilgi almaya çalışırken Ekrem İmamoğlu da tutulduğu cezaevinden Almanya’ya davet yaptı.
İmamoğlu, toplumsal medya hesabında paylaşılan açıklamasında, “Türkiye Erdoğan’dan ibaret değildir, Türkiye Erdoğan’dan büyüktür. Hükümetler gelip geçicidir. Türkiye’nin ulusal çıkarları Erdoğan’dan da İmamoğlu’ndan da daha kıymetlidir. Bu kararınızı geri almanızı istirham ediyorum” sözlerine yer verdi.
İmamoğlu’nun tutuklanması özellikle CHP’nin kardeş partisi SPD’de ve mevcut hükümetin koalisyon ortağı Yeşiller’de büyük reaksiyona yol açtı.
SPD’li kaynaklar, misyon müddeti boyunca Türkiye ile alakaları geliştirmek için çabalayan Başbakan Olaf Scholz’un da büyük hayal kırıklığı yaşadığını vurgulamakla birlikte, Eurofighter’ların satışı konusunda alınmış bir veto kararı olmadığının altını çiziyor.
Zaten Almanya’daki teamüller uyarınca, seçimler sonrasında aciliyet gerektiren mevzular dışında kıymetli kararlar yeni kurulacak hükümete bırakılıyor.
Gözler Merz’e çevrildi
Son gelişmelerin akabinde dikkatler, 6 Mayıs’ta Federal Meclis’te başbakan seçilerek vazifeye başlaması beklenen Hristiyan Demokrat siyasetçi Friedrich Merz’in Eurofighter satışı konusunda takınacağı tavra çevrildi.
Yeni hükümette, dışişleri bakanlığı Hristiyan Demokratlarda, savunma bakanlığı ise Toplumsal Demokratlarda olacak.
Dışişleri Bakanlığı için adı öne çıkan isim, Türkiye’yi de yakından tanıyan CDU’lu milletvekili Johann Wadephul.
Silah ihracatı konusunda verilen kararlarda, dışişleri bakanlığının görüşleri önemli yüke sahip ve tıpkı Merz üzere Wadephul’un da Türkiye ile bilhassa savunma alanında işbirliğinin güçlendirilmesinden yana olduğu belirtiliyor.
Mevcut hükümette savunma bakanı olarak görev yapan SPD’li Savunma Bakanı Boris Pistorius’un yeni hükümette de misyonunu sürdürmesi bekleniyor.
Pistorius da son yıllarda Türkiye ile savunma alanında diyaloğun daha da geliştirilmesini sağlayan isimlerden biri olmuştu.
Almanya’nın Türkiye ile savunma alanında işbirliği arayışı
Hristiyan Demokratlar ile Toplumsal Demokratlardan oluşacak yeni koalisyon hükümetinin en kıymetli öncelikleri ortasında Avrupa’nın savunma alanında yeteneklerini güçlendirmesi, ABD’ye bağımlılığın azaltılması bulunuyor.
Merz son aylarda yaptığı açıklamalarda, AB’nin savunma alanında, İngiltere, Norveç ve Türkiye üzere AB üyesi olmayan Avrupalı müttefiklerle işbirliğini geliştirmesi gerektiğini vurgulamıştı.
Yeni Alman hükümeti, savunma alanında milyarlarca euro’luk yeni yatırımlar yapmayı, büyük silah alımları gerçekleştirmeyi planlıyor.
Uzmanlar, Merz hükümetinin Alman ordusu Bundeswehr’i “savaşa hazır hale getirmek için” muazzam bir mali kaynağa sahip olacağına, lakin üretim için gerekli altyapıya ve kapasiteye sahip olmadığına dikkat çekiyor.
Son yıllarda büyük gelişme kaydeden Türk savunma endüstrisinin bu nedenle Almanya için ehemmiyet taşıdığı, Türk savunma şirketleri ile yeni projeler gerçekleştirilebileceği belirtiliyor.
Almanya Genelkurmay Başkanı Carsten Breuer’in geçen hafta gerçekleştirdiği Türkiye ziyaretinin de bu nedenle büyük değer taşıdığı lisana getiriliyor.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler tarafından kabul edilen Breuer, Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), ASELSAN ve TUSAŞ’ı da ziyaret etti, Türkiye’nin savunma sanayi yetenekleri, üretim kapasitesi, işbirliği seçenekleri hakkında birinci elden bilgi edindi.
İmamoğlu’nun tutuklanması
Almanya-Türkiye alakalarını yakından takip eden uzmanlardan Dr. Yaşar Aydın, BBC Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, Berlin’in savunma alanında daha yakın bir işbirliğini istediğini, lakin İmamoğlu’nun cezaevinde tutulmasının bu süreci zora sokabileceğini söyledi.
Berlin merkezli niyet kuruluşu Bilim ve Siyaset Vakfı (SWP) bünyesindeki Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi (CATS) uzmanı Aydın, “Türkiye’de bir büyükşehir belediyesinin liderinin hukuka karşıt bir formda tutuklanması, tutuklu yargılanması, çok alışılmış ki Almanya için son derece tasa verici. Türkiye’de binlerce Alman yatırımcı ve iş insanı bulunuyor” diye konuştu.
Ekrem İmamoğlu’nun, Türkiye’ye Eurofighter’ların satışının engellenmemesi için yeni Alman hükümetine yaptığı davetin son derece kıymetli olduğuna vurgu yapan Yaşar Aydın, “İmamoğlu’nun açıklaması, moral üstünlüğe sahip olduğunu gösteriyor, ülke çıkarlarını şahsî çıkarlarının üstünde konumlandırarak adeta bir cumhurbaşkanı üzere davranıyor” yorumunu yaptı.
İmamoğlu’nun özgür bırakılması Merz’in elini rahatlatır mı?
İmamoğlu’nun Almanya’ya davetinde kullandığı “Türkiye Erdoğan’dan ibaret değil” sözleri aslında son yıllarda Berlin siyasi kulislerinde sıkça telaffuz ediliyor.
ABD Başkanı Donald Trump’ın tartışmalı dış siyaset adımları, Rusya tehdidi, Ortadoğu’daki gelişmeler nedeniyle, Türkiye’nin stratejik kıymetinin arttığına işaret eden Alman politikler, Erdoğan ile yaşanan görüş ayrılıklarına karşın, Ankara ile diyalog ve işbirliğini mümkün olduğunca sürdürmek istiyor.
Ancak Türk iç siyasetindeki son gelişmeler, yeni hükümeti oluşturacak Hristiyan Demokratlar ve ortağı Toplumsal Demokratlar üzerinde şimdiden medya ve kamuoyunun baskısını artırmış durumda.
Hükümete yakın kaynaklar, İmamoğlu’nun en kısa vakitte hür bırakılması ve tutuksuz yargılanmasının, yeni Alman hükümeti üzerinde baskıyı hafifletebileceğini, savunma işbirliği adımları konusunda Merz’in elini rahatlatabileceğini tabir ediyorlar.
Eurofighter satışında hangi basamağa gelindi?
Eurofighter konsorsiyumunda İngiltere, İtalya ve İspanya ile birlikte Almanya da yer alıyor.
Almanya, Eurofighter savaş uçaklarının Türkiye’ye satışı için İngiltere tarafından yürütülecek müzakerelere 2024’te yeşil ışık yakmıştı.
Almanya Başbakanı Scholz, bu kararı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile 19 Ekim’de bir ortaya geldiği İstanbul ziyareti sırasında açıklamıştı.
Türk tarafı ile İngiltere öncülüğünde yürütülen teknik görüşmelerin tamamlanmasının akabinde Türkiye’ye Mart ayında fiyat teklifinin iletildiği, artık de Ankara’nın bu teklife vereceği cevabın beklendiği belirtiliyor.
