By İstanbul Aydın Üniversitesi’nin fikir kuruluşlarından Aydın Siyasetler Platformu, nisan ayı oturumunda global iktisadın son yıllardaki kıymetli başlıklarından biri olan “Trump Devri ve Ticaret Savaşları” konusunu gündeme taşıdı.
İAÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyeleri Dr. Elif Kaya ve Dr. T. Tuncay Tosun’un konuşmacı olarak yer aldığı toplantıya, İstanbul Aydın Üniversitesi Mütevelli Heyet Lideri Prof. Dr. Mustafa Aydın ve alanında uzman çok sayıda akademisyen de katıldı. Panelde konuşan Dr. Elif Kaya, ABD’nin 2018 yılında Çin’e uygulamaya başladığı gümrük tarifeleriyle başlayan ticaret savaşının sadece ekonomik değil, birebir vakitte jeopolitik bir güç uğraşı niteliği taşıdığına dikkat çekti. ABD ve Çin ortasında karşılıklı yaptırımlarla derinleşen sürecin global tedarik zincirlerini altüst ettiğini belirten Kaya, bu durumun üretim, yatırım ve ticaret akışlarını da önemli biçimde etkilediğini söyledi. ABD’nin gayesinin yalnızca Çin’in ekonomik gücünü sınırlamak değil, tıpkı vakitte yüksek teknoloji bölümlerinde yine başkan pozisyonuna gelmek ve dış ticaret açığını azaltmak olduğunu vurgulayan Kaya, Çin’in de buna karşılık Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü, güç yatırımları ve stratejik bölgelere yaptığı altyapı ataklarıyla global ticarette kelam sahibi olma yolunda ilerlediğini tabir etti. Kaya, “Bu savaş, yükselen güç Çin ile mevcut global hegemon ABD ortasında yaşanan stratejik bir pozisyonlanma gayretidir. Çin 2023 prestijiyle global ihracatın yüzde 12,3’ünü gerçekleştirerek üretim gücünü koruduğunu göstermiştir” dedi.
Kaya, ABD’nin ise Asya-Pasifik bölgesindeki tedarik bağımlılığını azaltmak ve NATO-AB sınırında yeni ekonomik ittifaklar kurmak için gayret sarf ettiğinin altını çizdi.
“Geleneksel teoriler yetersiz kalıyor”
Dr. Tayfun Tuncay Tosun ise, sanayi ihtilaliyle gelişen klasik ticaret teorilerinin günümüzde yaşanan ticaret savaşlarını açıklamada yetersiz kaldığını belirtti. Tosun, “Artık global ticaret yalnızca mal değişimi değil, stratejik çıkarlar, teknoloji savaşları ve politik nüfuz alanları ile iç içe geçmiş bir yapı sunuyor” dedi.
Tosun, hem klasik hem de yeni ticaret teorilerini mukayeseli bir biçimde tahlil ederek, mevcut durumun neden daha kapsamlı ve çok boyutlu yaklaşımlar gerektirdiğini ortaya koydu. Global ticaret savaşlarının ekonomiler üzerindeki tesirlerine değinen Tosun, Çin’in stratejik avantajlarını hakikat kullanarak global pazarlardaki durumunu güçlendirdiğini söyledi.
Türkiye için ne manaya geliyor?
Toplantının sonunda yapılan değerlendirmelerde, Türkiye üzere gelişmekte olan ülkeler için bu global güç savaşının değerli fırsatlar ve riskler barındırdığı vurgulandı. Alternatif tedarik merkezi olma potansiyelinin altı çizilirken, Türkiye’nin dış siyaset, iktisat ve yükseköğretim alanlarında nasıl pozisyon alması gerektiği de tartışıldı.
Aydın Siyasetler Platformu’nun nisan ayı toplantısı iştirakçilerin ağır ilgisi ve katkılarıyla tamamlanırken, global iktisat, dış siyaset ve stratejik planlama açısından değerli ipuçları sunan bir tartışma tabanı oluşturdu. – İSTANBUL
