By Sabancı Üniversitesi İstanbul Milletlerarası Güç ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından hazırlanan “Türkiye Güç Verimliliği Görünümü 2025” raporu, ülkenin güç geleceğine dair kritik senaryolar ortaya koyuyor. Raporda öne çıkan “Verimli Büyüme Senaryosu”, optimist ve tesirli güç siyasetlerinin hayata geçirilmesini temel alırken, mevcut durumu yansıtan “Baz Senaryo” daha hudutlu kazanımları gözler önüne seriyor.
YERLİLİKTE YÜZDE 90 HEDEFİ
Baz Senaryo, mevcut siyasetlerin sürdürülmesi durumunda güç arzında yerlilik oranının yüzde 66 düzeyine ulaşabileceğini gösteriyor. Meğer Verimli Büyüme yaklaşımı, güçlü verimlilik adımları ve ileriye dönük güç stratejileriyle bu oranı 2053 yılı prestijiyle yüzde 90’a çıkarma potansiyeli taşıyor. Bu, Türkiye’nin dışa bağımlılığını önemli ölçüde azaltabileceği manasına geliyor.
TEMİZ GÜÇ VE NÜKLEERİN ROLÜ ARTIYOR
Yenilenebilir kaynaklar ve nükleer gücün de dahil edildiği hesaplamalara nazaran, her iki senaryoda da 2053 prestijiyle pak güç kaynaklarının güç arzındaki hissesi artıyor. Baz Senaryo’da nükleer gücün hissesi yüzde 16 olarak öngörülürken, Verimli Büyüme Senaryosu bu oranı yüzde 20’ye taşıyor. Bu durum, sürdürülebilir güç arzında nükleerin ve yenilenebilir kaynakların giderek daha belirleyici hale geleceğine işaret ediyor.
EMİSYONLARDA YARININ FARKI
Verimli Büyüme modeli yalnızca ekonomik değil, çevresel açıdan da büyük kazanımlar vaat ediyor. Bu senaryoya nazaran, 2053’te güç kaynaklı sera gazı emisyonları 191 milyon ton karbon muadiline gerileyebilirken, Baz Senaryo’da bu sayının 401 milyon ton seviyesinde kalacağı iddia ediliyor. Yani emisyonlarda neredeyse yüzde 50’lik bir azalma mümkün hale geliyor.
TRİLYON DOLARLIK FARK
Ekonomik yarar açısından senaryolar ortasındaki fark epey dikkat alımlı. Mevcut siyasetlerin devamını öngören Baz Senaryo, 1,1 trilyon dolarlık kümülatif ekonomik getiri sağlarken, Verimli Büyüme yaklaşımı bu sayısı neredeyse iki katına, yani 2,1 trilyon dolara çıkarabiliyor. Bu maksatlara ulaşmak için yıllık ortalama yatırım muhtaçlığı sırasıyla 9 milyar ve 13 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Verimlilik yatırımları açısından bakıldığında, her 1 milyar dolarlık yatırım karşılığında Verimli Büyüme modeli 4,5 milyar dolarlık getiri sağlarken, Baz Senaryo’da bu getirinin 3,2 milyar dolarda kaldığı görülüyor.
ELEKTRİK TÜKETİMİNDE YENİ DÖNEM
Elektrik, geleceğin güç sisteminde kilit rol oynuyor. 2023 prestijiyle toplam sonuncu güç tüketiminde yüzde 20’lik bir hisseye sahip olan elektrik, Verimli Büyüme Senaryosu’nda 2053’e kadar bu oranı yüzde 48’e çıkarıyor. Baz Senaryo ise bu artışı yalnızca yüzde 36 düzeyinde tutabiliyor. Bilhassa elektrik üretimindeki kayıpların azalması ve güneş, rüzgar, jeotermal üzere kaynakların daha aktif kullanımı, dönüşümün temel taşlarını oluşturuyor.
ENERJİ YOĞUNLUĞUNDA DÜŞÜŞ, REKABETTE ARTIŞ
Enerji yoğunluğu göstergeleri, Türkiye’nin verimlilikte atacağı adımların rekabet gücüne nasıl yansıyacağını da gözler önüne seriyor. Baz Senaryo’da güç yoğunluğunda yüzde 46’lık bir azalma öngörülürken, Verimli Büyüme yaklaşımı bu düşüşü yüzde 57’ye çıkararak Türkiye’yi kişi başına yüksek tüketim ve düşük yoğunluk istikrarını yakalayan gelişmiş ülkeler ligine daha süratli taşıyabilir.
AYNI BÜYÜME, DAHA AZ GÜÇLE MÜMKÜN
En dikkat cazip bilgilerden biri ise güç tüketimiyle ilgili: Verimli Büyüme modeli, Baz Senaryo ile birebir ekonomik büyümeyi yüzde 21 daha az güç kullanarak gerçekleştirebiliyor. Bu sonuç, bilhassa binalarda ısı pompalarının, endüstride elektrikli proseslerin ve ulaşımda elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla mümkün hale geliyor. Bu dönüşümle birlikte, fosil yakıtların kesin güç tüketimindeki hissesi yüzde 33’e kadar düşebiliyor.
GELECEĞİ ŞEKİLLENDİRECEK UNSURLAR
Raporda, güç verimliliği gayelerine ulaşmanın yolunun; yatırımların yaygınlaştırılmasından, dijitalleşmenin sürat kazanmasından ve toplumun güç şuurunun artırılmasından geçtiği vurgulanıyor. Tüm bu sürecin başarısı ise kamu, özel bölüm ve akademinin uzun vadeli iş birlikleri ve stratejik yol haritaları geliştirmesine bağlı.
