By
BAKAN TUNÇ, ‘YARGI VE İŞ DÜNYASI SEMPOZYUMU’NA KATILDI
Adalet Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) iştirakinde ticaret ve kontrat hukuku kapsamında yaşanan problemler ile alternatif uyuşmazlık tahlil formüllerinin tartışılacağı ‘Yargı ve İş Dünyası’ başlıklı sempozyum, bugün Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un katılımıyla başladı. Bir gün sürecek sempozyuma TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Cengiz Günay, Kocaeli Valisi İlhami Aktaş, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın, Yargıtay Birinci Başkanvekili Adem Albayrak, hakim ve savcılar ile davetliler katıldı.
Adalet Bakanı Yılmaz, sempozyumdaki konuşmasında hem adliye binalarına yapılan yatırımlar hem de yargı manasındaki değişikliklere değinerek, “Ben, ‘Hukuk devleti prensibi güçlendi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti demokratik bir hukuk devletidir’ dediğimde buna itiraz edenler oluyor. ‘Adalet Bakanı bunu sürekli niye tekrar ediyor? Demek ki bir sorun mi var?’ biçiminde birtakım tenkitlerle karşı karşıya kalıyoruz. Türkiye’de hukuk güvenliğinin olmadığı istikametinde maalesef birtakım dezenformasyonlar kelam konusu. Hukuk güvenliği endeksi formunda masa başında oluşturulmuş, ülkemizi karalamaya yönelik, yargı topluluğumuzu karalamaya yönelik birtakım endekslerle maalesef haksız ithamlarda da bulunanlar var. Türkiye’nin hukuk güvenliği endeksinde dünya sıralamasında geride olduğunu söyleyenler, Türkiye’ye haksızlık yapıyorlar. O listeye baktığımız vakit ülkemizin üstünde gösterilen birçok ülkede yargı kurumlarının nasıl olduğunu, orada demokratik seçimlerin bile yapılmadığını gördüğümüzde, bu listelerin bir inandırıcılığı kelam konusu değil. Masa başında düzenlenmiş, rastgele bir objektif kritere dayanmayan, ülkemizde röportaj yaptıkları bireylerin, bilhassa muhalif sayılan şahıslardan, muhakkak ideolojiye sahip şahıslardan görüşler alınarak oluşturulmuş taraflı listelerle ülkemizin o sıralamada olduğunu söylemek Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne ve yargımıza büyük haksızlık. Tekrar o endekslerde, basın özgürlüğü endekslerinde Türkiye’yi İsrail’in daha gerisinde göstermek mümkün mü? Son 1 yılda İsrail’in 200’den fazla gazeteciyi öldürmüşken, onların ömür hakkını ihlal etmişken nasıl İsrail, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin basın özgürlüğü manasında önünde olabilir? Bu mümkün mü? Büsbütün kara propagandaya yönelik birtakım çalışmalar var. Natürel bunlara karşı da elbette ki yanıtlarımızı vermek durumundayız” dedi.
‘HUKUK GÜVENLİĞİ OLMASA BU YABANCI YATIRIMCI TÜRKİYE’YE GELEBİLİR MİYDİ?’
Türkiye’nin hukuk güvenliği noktasında en inançlı ülkelerden biri olduğunu, yargının her zamankinden daha bağımsız ve tarafsız olduğunu söyleyen Bakan Tunç, “Bunu açıklıkla söylüyoruz. Evet, yargı tarihimizde istemediğimiz, bilhassa yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı konusunda tartışıldığı periyotlar çok oldu. Hatırlıyoruz, yani 27 Mayıs yargısı. Bu ülkenin başbakanını, bakanlarını darağacına gönderen yargı sistemi. Tekrar 12 Eylül’de ‘Bir sağdan, bir soldan’ diyerek o gençlerin idama mahkum olduğu yıllar. 28 Şubat yargısı; adeta vesayetçi anlayışın buyruğuna girmiş, darbecileri savunan, darbe mağdurlarını yargılayan, milletin hakkını, hukukunu savunmayan bir yargı sisteminden, bugün ulusal iradeye hürmet duyan, demokrasiye hürmet duyan, işte 15 Temmuz’da darbeciler sahneye çıktığında, millet, meydanlarda darbecilere karşı koyarken, bu ülkenin Cumhuriyet savcıları, yargıçları meskenlerinde oturmayıp adliyelere koşarak o darbeciler hakkında gözaltı kararları ve yakalama kararları vererek milletin huzurunda onların hesap vermelerini sağlamıştır. Ortadaki fark budur. Yargımız, 15 Temmuz’da demokratik hukuk devletine hürmet duyan, ulusal iradenin yanında duran ve milletin hakkını, hukukunu koruyan, insan haklarını savunan bir yargı olarak dünyaya örnek olmuştur ve yıllar sonra 28 Şubat darbecileri, 12 Eylül darbecileri milletin huzurunda hesap vermiştir ve geldiğimiz noktayla da gurur duymak gerekir. Hukuk güvenliği olmasa bu yabancı yatırımcı Türkiye’ye gelebilir miydi? 2002 yılına kadar 80 yıl boyunca bu ülkeye gelen direkt yabancı sermaye fiyatı 15 milyar dolar. 2002’den bugüne 23 yılda 273 milyar dolar yabancı sermaye yatırımı gelmiş. Katbekat artmış. Yalnızca 23 yılda 273 milyar dolar, 80 yılda 15 milyar dolar. Hukuk güvenliği tahkim edildiği için, hukuk devleti prensibi tahkim edildiği için, ülkemiz yüksek standartlı bir demokrasiye kavuştuğu için bu olmuştur ve olmaya da devam etmektedir. Birileri, bilhassa ülkemiz muhalefeti maalesef Türkiye’yi bu noktada karalayarak, ‘Hukuk güvenliği yok, yatırımcıya buraya gelmeyin, burada zorlanırsınız’ demek ülkemizi menfaatine değildir; yatırımcının menfaatine değildir. Biz hukukla ekonomiyi, adaletle kalkınmayı atbaşı götüren bir iktidarız. Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde bunu gerçekleştirdik, başarmaya da devam ediyoruz ve bugünkü toplantımız da esasen işte bunun en hoş örneği; iş dünyasıyla yargı dünyasını bir ortaya getirmek” tabirlerini kullandı.
‘PEŞİN KARARLARLA BİRİLERİNİN HATASIZ YA DA MAHKUM İLAN EDİLMESİ HUKUK DEVLETİYLE ASLA BAĞDAŞMAZ’
Son günlerde yolsuzluk tezleri nedeniyle başlatılan soruşturmalar üzerinden yargının gaye alınmasını üzülerek takip ettiklerini tabir eden Bakan Tunç, “Henüz deliller ortaya konulmadan, yargılamalar tamamlanmadan, peşin kararlarla birilerinin hatasız ilan edilmesi ya da mahkum edilmesi hukukla ve hukuk devletiyle asla uyuşmaz. Biz masumiyet karinesine ehemmiyet veriyoruz. Lekelenmeme hakkı anayasal bir haktır ve bu bahiste bilhassa yaptığımız düzenlemelerle soruşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesi imkanları üzere ve öbür ceza muhakemesi kanununda yaptığımız düzenlemelerle, bu hususta bilhassa masumiyet karinesine daima dikkat çekiyoruz fakat devam eden soruşturmalarla ilgili evrakın içeriğini bilmeden, kanıtları görmeden, daha birinci andan itibaren ‘Yargı yanlış yapıyor, olamaz, suçsuz’ demek de yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığına aksi. Bilhassa yargı mensuplarını bu mevzuda tehdit etmek, yargıyı karalamaya yönelik beyanlarda bulunmak, sokak daveti yapmak, boykot daveti yapmak, bunlar yanlışsız değil. Burada daima bir arada yargı sürecini beklemek durumundayız. Zati soruşturma sonrasında her şey ortaya çıkacaktır. Suçluyla, hatasız, kim ne yapmış, kanıtlarıyla, iddianame ortaya çıktığında kamuoyu, tüm şeffaflığıyla görecektir” dedi.
‘YOLSUZLUK SORUŞTURMALARI EKONOMİMİZ İÇİN OLUMLU BİR GELİŞMEDİR’
Boykot davetinin akıl alır bir şey olmadığını da söyleyen Bakan Tunç, “İş adamlarımız, bilhassa iş dünyamız, esnafımız gördü ki bu boykot davetine milletimiz prestij etmedi. Bunun hiç kimseye bir yararı yok; ülkemize yararı yok. Üretimi durdurmanın, esnafın kepenk kapatmasını sağlamanın kime ne yararı olabilir? Bu davetleri yapana ne yararı olabilir? Münasebetiyle farklı reaksiyonlar demokratik ülkelerde gösterilebilir lakin bilhassa vatandaşlarımızın alım gücünü etkileyebilecek, ekonomiyi sarsmaya yönelik eforlar, milletimiz tarafından takdir görmez; yeri ve vakti geldiğinde de yanıtını verir. Burada bilhassa yolsuzluk soruşturmaları aslında ekonomimiz için olumlu bir gelişmedir. Hesap verilebilirlik, şeffaflık, kamu kaynaklarının çarçur edilmesini önlemeye yönelik yargının tavrı takdir edilmesi gereken ve bilhassa hürmet duyulması gereken bir haldir. Kamu kaynakları hepimizin. Tüyü bitmemiş yetimin hakkı çarçur edilirken, yargının buna sessiz kalmasını beklemek, hukuk devletinde ve demokraside mümkün müdür? Elbette ki yargı, yolsuzluk yapandan da hukuka karşıt davranandan da hesap soracaktır. Yapılan budur; yoksa aksi takdirde her şey layüsel olur; herkes istediğini yapmaya kalkışır ve burada bilhassa yargı süreçlerine ziyan vermeyecek, yargıyı etkilemeyecek, yargıyı etkilemeye yönelik uğraşlardan, davranışlardan, kaçınmak gerekir. Yargı bağımsızdır, yargı misyonunu yapar ancak hiç kimse yargının yerine geçip karar dağıtamaz. Bugün yargının attığı her adım şeffaflıkla ve milletimizin gözü önünde gerçekleştirilmektedir. Hukukun üstünlüğüne inanan hiç kimsenin bu süreçten rahatsız olmaması gerekir. Zira yargı kim olursa olsun suça karşı hukukla yürür. Kimseye de hukuk dışında bir zırh muhafaza tanımaz. Yargı ne hatalıyı saklar ne de suçsuzu lekeler. Kâfi ki hukuk konuşsun, kâfi ki yargı, kendi mecrasında özgürce ve tarafsız formda işini yapsın. Adalet yerini bulduğunda iktisat güçlenir, yatırım ortamı canlanır, toplumsal inanç artar. Bu vesileyle sürece dair sabırlı, sağduyulu ve adalet temelli yaklaşılması gerektiğini bir kere daha vurguluyoruz. Hukukun üstünlüğüne inanan herkesin bu sürece dayanak olması gerektiğini bir sefer daha söz etmek istiyorum” tabirlerini kullandı.
‘MASA BAŞINDA BU DEĞERLENDİRMELERİ YAPMADIK’
Yargı Islahatı Strateji Dokümanı hakkında da konuşan Bakan Tunç, “Orada 264 maksat var. Bu maksatların içerisinde bilhassa kurumsal kapasitenin daha da güçlendirilmesi ve süreçlerin hızlandırılmasına yönelik birtakım yenilikler, gayelerimiz var. Yeniden ceza adaleti sisteminin aktifliğini artırmaya yönelik soruşturma etabı, kovuşturma evresi ve infaz kademesi 3 de birbirinden pahalı etaplar ve toplumu hatadan müdafaaya yönelik değerli düzenlemeleri içeren paketler önümüzdeki günlerde milletvekillerimizin huzuruna arz edilecek. Doğal bilhassa hukuk yargılamalarının gecikmeksizin sonuçlandırılması ile ilgili alacağımız önlemler, birtakım sadeleştirmeler var. Duruşmaların uzun sürmemesi, ceza davalarında duruşmaların kesintisiz devam etmesi, orta vermeden karara ulaşılması, kanıtların öncelikle baştan toplanmış olması; tüm bunlar bilhassa uygulamadan kaynaklanan birtakım sorunları çözecek kıymetli tespitlerimiz oldu. Bunu yaparken masa başında bu değerlendirmeleri yapmadık. Yaklaşık 1-1,5 yıl tüm taraflarla görüştük, hukukçularımızla görüştük, akademisyenlerimizden görüşler aldık. Hukuk fakültelerimizden, barolarımızdan ve yargıda misyon yapan yargıçlarımız, savcılarımızdan, tüm kademelerden aldığımız görüşler ve vatandaşlarımıza da açtık. Vatandaşlarımız internet yoluyla bizlere ulaştı. 55 bine yakın görüş vatandaşlarımızdan geldi ve tüm bunlar kıymetlendirilerek 264 öncelikli amacı belirledik. Önümüzdeki 2029’a kadar geçecek süreci takvimlendireceğiz ve adalete erişimi kolaylaştırmaya yönelik bilhassa kimi düzenlemelerimiz olacak. Doğal birinci yargı paketimiz ceza adaleti sistemiyle ilgili. Burada 39 unsurluk bir paket hazırlığımız oldu” dedi.
‘KİRACILARLA UYUŞMAZLIKLARIN YARI YARIYA MUTABAKATLA SONUÇLANDIĞINI GÖRÜYORUZ’
Ara buluculuk sisteminin kıymetli bir kısmını iş uyuşmazlıklarının teşkil etiğini de söyleyen Bakan Tunç, “İşçi ile patronun dostça bir biçimde, barışarak masadan kalkmasını çok önemsiyoruz. Bu toplumsal barışa hizmet eden çok kıymetli bir durum ve bu manada da iş uyuşmazlıklarındaki zarurî dava kuralı orta buluculuk muvaffakiyetle sürüyor. Bugüne kadar 2 milyon 383 bin 924 iş uyuşmazlığı orta bulucuların önüne gelmiş, 1 milyon 112 bin 189 muahede sağlanmış ve şayet dava kaidesi orta buluculuk olmasaydı iş mahkemelerimizin ve 9’uncu Hukuk Dairemizin iş yükü çok daha artmış olacaktı” dedi.
Zorunlu orta buluculuk kapsamına kira uyuşmazlıklarının alınmasıyla ilgili de konuşan Bakan Tunç, “Komşuluk hukukundan doğan davalarda bir de ziraî hizmet mukavelelerinde, bunlarla ilgili mecburî orta buluculuğu getirdikten sonra, bilhassa kiracılarda neredeyse yarı yarıya uyuşmazlıkların mutabakatla sonuçlandığını görüyoruz” diyerek 1 Eylül 2023’ten itibaren kira uyuşmazlıklarında toplam 348 bin 341 müracaat olduğunu, bunlardan 127 bin 418’inin mutabakatla sonuçlandığını açıkladı.
Bakan Tunç, ayrıyeten orta buluculuğu Singapur Mukavelesi ile memleketler arası alana da taşıdıklarını belirtti.
