By ABD Başkanı Donald Trump, Orta Doğu tipi kapsamında Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret etti.
Körfez çeşidi kapsamında Riyad’da katıldığı Suudi Arabistan-ABD Ortak Yatırım Forumu’nda konuşan Trump’ın Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılacağını duyurmasının akabinde gözler, Şam halkının güç muhtaçlıklarının nasıl giderileceğine çevrildi.
SURİYE’DE PETROL İTHALATI YASAKLANMIŞTI
Ağustos 2011’de ABD’de Esad rejiminin bölgedeki baskıcı uygulamalarına karşılık Suriye kökenli petrol ve petrol eserlerinin ithalatı yasaklanmış, ABD vatandaşlarının Suriye petrolü yahut petrol eserleriyle ilgili süreçlere katılmaları engellenmişti.
EKONOMİK KALKINMA ÖNÜNDEKİ MANİ: SEZAR YASASI
Suriye’nin ekonomik kalkınmasının önündeki bir öbür büyük pürüz ise ABD’nin Sezar Yasası olmuştu.
2020’de yürürlüğe giren Sezar Yasası sırf rejimi değil, rejimle iş birliği yapan ülke ve şirketleri de kapsayan geniş çaplı yaptırımlar getirmişti.
Esad rejiminin yıkılmasıyla yasanın birden fazla unsuru boşluğa düşmüş olsa da yürürlükte olmaya devam etmesi ülkeleri ve milletlerarası şirketleri, Şam ile ekonomik bağlantılar geliştirmekten alıkoyuyordu.
YAPTIRIMLARIN TAMAMI KALKABİLİR
Trump, Sezar Yasası kapsamındaki muafiyet yetkisini birinci adım olarak kullanmayı planlıyor. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise kâfi ilerleme sağlanması halinde Kongre’den yaptırımların büsbütün kaldırılmasının talep edilebileceğini belirtiyor.
SURİYE’NİN GÜÇ ALTYAPISINA BÜYÜK DARBE
Yaptırımlar ve iç savaşın yol açtığı yıkım, Suriye’nin güç altyapısında ağır tahribat yarattı.
Ülkenin petrol üretimi iç savaş öncesi rejim bilgilerine nazaran günlük yaklaşık 350 bin varil düzeyinde bulunuyordu.
Bu sayı savaş sonrası 90 bin varilin altına gerilerken, doğalgaz boru çizgileri, sürece tesisleri ve elektrik altyapısında da önemli kayıplar yaşandı.
Yenilenebilir güç alanında ise yatırım eksikliği, teknoloji transferi kısıtları ve siyasi önceliklerin farklılaşması sebebiyle ilerleme sonlu kaldı.
“SURİYE’NİN PETROL ÜRETİMİ 110 BİN VARİLE ÇIKACAK”
Norveç merkezli bağımsız araştırma kuruluşu Rystad Energy’nin Kıdemli Lider Yardımcısı Jorge Leon, yaptığı değerlendirmede, Trump’ın Suriye üzerindeki yaptırımları kaldırma istikametindeki açıklamalarının akabinde, ülkede petrol üretim faaliyetlerinin yine başlayacağını söyledi.
Leon, böylelikle ülkede petrol üretiminde artış yaşanabileceğine işaret ederek, “Kısa vadede günlük üretimin 90 bin varilden 110 bin varil civarına yükselmesini bekliyoruz.” dedi.
Savaşın petrol üretimi, liman altyapıları, rafineriler ve tedarik zincirlerinde önemli kesintilere yol açtığını anımsatarak, “Trump’ın kararının, uzun vadede üretimde manalı bir toparlanmaya taban hazırlaması muhtemel. Lakin önümüzdeki beş yıl içinde sadece sonlu bir artış öngörüyoruz.” sözlerini kullandı.
“KALICI SİYASİ TAHLİL ŞART”
Washington Arap Körfez Ülkeleri Enstitüsü Konuk Öğretim Üyesi Kate Dourian da yaptırımların kaldırılmasının tek başına kısa vadeli bir sektörel canlanma yaratmayacağını anlattı.
Dourian, güç dalında sürdürülebilir bir toparlanma yaşanması için kendine “Suriye Demokratik Güçleri” (SDG) ismini veren PKK/PYD terör örgütünü tatmin edecek kalıcı bir siyasi tahlil gerektiğini vurgulayarak, Türkiye’nin Suriye’nin tekrar inşasında rol oynamaya hazır olduğunu söz etti.
Türkiye’nin istikrarlı bir Suriye’yi Orta Doğu doğalgazının Avrupa’ya taşınmasında potansiyel bir güzergah olarak gördüğüne değinen Dourian, Körfez ülkelerinin de yatırımlarla sürece dahil olabileceğini kelamlarına ekledi.
“TÜRKİYE ELİNDEN GELEN DAYANAĞI SAĞLIYOR”
Türkiye Güç Stratejileri ve Siyasetleri Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener ise yaptırımların kalkmasıyla Suriye’nin güç altyapısını yine inşa sürecinin sürat kazanacağına dikkati çekerek, “Ülkenin yaklaşık 7 milyar varillik üretilebilir petrol rezervi ve değerli doğalgaz potansiyeli var. Uygun şartlarda yenilenebilir güç yatırımları da mümkün.” değerlendirmesinde bulundu.
Akyener, önceliğin elektrik altyapısının yine kurulması olduğunun altını çizerek, “Türkiye esasen bu sürecin rahat bir halde aşılması için elinden gelen dayanağı sağlıyor. Artık yaptırımların da kalkmasıyla Suriye’nin bütün güç altyapısını ayağa kaldırma süreci çok daha süratli ilerleyecektir.” dedi.
“DESTEK PAKETLERİ TÜRKİYE’NİN DAYANAĞIYLA SÜRATLİ BİR HALDE SAĞLANABİLECEK”
Bu bağlamda Türkiye’nin teknik ve lojistik manada kilit rol oynadığına işaret eden Akyener, “İlgili tamirat ve imar süreçlerinden, elektrik arzına, doğalgaz çevrim santrallerinin kurulmasından, bu santrallere doğalgaz teminine, elektrik altyapısının tekrar ayağa kaldırılmasından petrol ve doğalgaz alanındaki kaynakların kıymetlendirilmesine kadar çok taraflı dayanak paketleri şahsen Türkiye’nin takviyesiyle süratli bir halde sağlanabilecek.” tabirlerini kullandı.
