By İşçilerin günlük çalışma müddetinin düşürülmesi için verdiği çabadan doğan 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında bir asırdan fazladır emek ve personel bayramı olarak kutlanıyor.
Avustralya’nın Melbourne kentinde 1856’da taş duvar ustaları ve inşaat personelleri ağır çalışma mühletinin günlük 8 saate düşürülmesi talebiyle iş bıraktı. Emekçiler, taleplerini lisana getirmek için 21 Nisan’da 1856’da Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Konutu’na kadar yürüdü.
İŞÇİLERİN HAK ARAYIŞI İLE BAŞLADI
Avustralya’nın akabinde ABD’deki personeller de patronlardan 1884’te çalışma saatlerinin azaltılması talebinde bulundu. ABD’de günlük çalışma müddetinin 12 saatten 8 saate indirilmesi için başlatılan uğraş, 1886’da kitlesel grevlerle yaygınlaşıp global bir nitelik kazandı.
1889’DA İLAN EDİLDİ
Milletlerarası Personel Kardeşliği Teşkilatının 1889’daki Paris Kongresi’nde, yılın bir gününün dayanışma gayesiyle çalışanların ortak bayramı ilan edilmesi kararlaştırıldı. ABD’li sendikacıların önerisi üzerine o gün “1 Mayıs” olarak belirlendi.
O tarihten itibaren 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında “Emek Bayramı”, “İşçi Bayramı” ve “1 Mayıs Bayramı” üzere isimlerle kutlanmaya başlandı.
İSTANBUL’DA BİRİNCİ KUTLAMA 1912’DE
Osmanlı’da 1 Mayıs birinci kere 1911’de Selanik’teki tütün, pamuk ve liman emekçileri tarafından kutlandı. İstanbul’daki birinci kutlama ise 1912’de yapıldı.
İLK RESMİ KUTLAMA 1923’TE
Cumhuriyet döneminde ise Sovyetler Birliği ile dostluk bağı çerçevesinde 1 Mayıs 1922’de Ankara’da Personel Bayramı olarak kutlandı. Resmi olarak kutlanması ise birinci defa 1 Mayıs 1923’te oldu.
1977’DE 37 KİŞİ ÖLDÜRÜLDÜ
Taksim Meydanı’nda 1977’de düzenlenen 1 Mayıs programında, DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler’in konuşması sırasında meydandakilere ateş açılması sonucu 37 kişi ömrünü yitirdi, yüzlerce kişi yaralandı.
1980’DE BAYRAM İPTAL OLDU
Bu olay da münasebet gösterilerek 12 Eylül 1980 askeri darbesinin akabinde 1 Mayıs, bayram olmaktan çıkarıldı ve kutlanması yasaklandı.
2009’DA TEKRAR KUTLANMAYA BAŞLANDI
Darbecilerin resmi tatil olmaktan çıkardığı 1 Mayıs, yıllar sonra 2009’da “Emek ve Dayanışma Günü” ismiyle tekrar resmi tatil ilan edilerek, coşkuyla kutlanmaya başlandı.
TÜRK-İŞ VE DİSK İSTANBUL’DA, HAK-İŞ RİZE’DE OLACAK
Üzerine marşlar bestelenen, kitaplar yazılan, sinema sinemaları çekilen 1 Mayıs, çalışanların sorun ve taleplerinin gündeme getirildiği en özel gün olma niteliği de taşıyor.
Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de coşkuyla kutlanan 1 Mayıs kapsamında sendikalar farklı kentlerde programlar düzenleyecek.
1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nü İstanbul Kartal Meydanı’nda kutlayacak olan TÜRK-İŞ, gelir vergisi başta olmak üzere çalışma hayatının sıkıntılarını gündeme taşıyacak.
Geçen yıl 1 Mayıs’ı Türkiye’nin kıymetli sanayi kentlerinden Kocaeli’de kutlayan HAK-İŞ, bu yıl ÇAYKUR personelleriyle dayanışmak için Rize’de kitlesel bir program düzenleyecek.
1 Mayıs’ı İstanbul’da çeşitli sivil toplum kuruluşu ve meslek örgütleriyle ortak kutlama geleneğini sürdüren DİSK ve KESK, bu yıl İstanbul Kadıköy’de olacak.
Memur-Sen ve Türkiye Kamu-Sen ise 1 Mayıs’ı Ankara’da farklı meydanlarda kutlayacak. Memur-Sen Anıtpark’ta, Türkiye Kamu-Sen ise Kolej Meydanı’nda program düzenleyecek.
16,8 MİLYON EMEKÇİDEN 2,5 MİLYONU SENDİKALI
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığının iş kollarındaki personel ve sendikaların üye sayılarına ait Ocak 2025 istatistiğine nazaran, Türkiye’de 16 milyon 864 bin 733 personelden 2 milyon 524 bin 547’si sendika üyesi.
Bu sayılara nazaran çalışanlarda sendikalaşma oranı yüzde 14,97’sine seviyesinde bulunuyor.
Türk Metal Sendikası, sahip olduğu 293 bin 829 üyeyle tüm personel sendikaları ortasında birinci sırada yer alıyor.
Türk Metal’i 280 bin 769 üyeyle Hizmet-İş Sendikası, 224 bin 289 üyeyle Öz Sağlık-İş Sendikası takip ediyor.
